معرفی بازار سنتی همدان

یکی از عواملی که از قدیم موجب شکل‌گیری روستا‌ها به شهر می‌شد بازار بوده است. از گذشته بازار‌ها به افزایش جمعیت و خانوار‌های یک منطقه نقش به سزایی داشته است که با افزایش جمعیت شکل ظاهری روستا به شهر تبدیل و در نهایت به کلان شهر تبدیل می‌شد.

شهر همدان در گذشته پایتخت و مرکز تاریخ و تمدن ایران بوده و هست، نخستین دولت حاکم بر فلات ایران از این منطقه و شهر حکمرانی می‌کرده است. همین دلیل موجب شده است که گوشه به گوشه این استان هنر و تاریخ و قدمت ایران نهفته باشد.

یکی از بازار‌های قدیم که تاکنون برای ما باقی مانده است بازار سنتی همدان می‌باشد. این بازار از قدمت زیادی برخوردار است که می‌توان این موضوع را از معماری به خصوص و منحصر به فردش فهمید. استان همدان مملو از مناطق دیدنی و گردشگری زیادی است اما بازار سنتی آن یک سر و گردن از مکان‌های دیگر شهر همدان جذاب‌تر و دیدنی‌تر می‌باشد.

افرادی که تاکنون به استان همدان سفر کرده‌اند احتمالش خیلی کم است که تا حالا از این بازار بی‌نظیر دیدن نکرده باشند. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی کامل بازار سنتی همدان خواهیم پرداخت.

تاریخچه بازار سنتی همدان

معمولاً یکی از سؤال‌هایی که هنگام خرید برای افراد پیش می‌آید قدمت و تاریخ بازار مورد نظرشان می‌باشد. این قضیه که یک مکان تاریخی و یا یک مکان گردشگری چقدر قدمت تاریخی دارد برای همه جذاب است.

ماجرای پیدایش بازار سنتی همدان از آنجا شروع شد که پس از ظهور اسلام یک جنگ به نام جنگ نهاوند صورت گرفت و پس از این جنگ، استان همدان به تصرف حکومت عباسیان و علویان در آمد. بر اساس تاریخ و شواهد به جای مانده مورخان دریافتند که همدان در سال ۳۱۹ قمری به دست دیلمیان فتح شد و در آن زمان دیلمیان آن را به عنوان پایتخت در میان تمامی شهر‌های ایران انتخاب کردند.

البته شواهد موجود نشان می‌دهد که شاید بازار سنتی همدان متعلق به دوره سامانیان است و در مقابل در برخی دیگر از شواهد موجود نشان می‌دهد که این بازار متعلق به دوره حکومتی صفویان می‌باشد.

نکته‌ای که در این جا حائز اهمیت می‌باشد این است که در هر دوره حکومتی شاه آن سلسله قسمتی را به این بازار افزوده و ایت بازار را گسنرش داده است. برای مثال نیمی از بازار در دوره قاجار‌ها ساخته و نیمی دیگر در دوره حکومت پهلوی ساخته و به بازار اضافه شده است.

با این حال بر اساس تاریخ‌های به جای مانده مشخص شده که حتی پیش از هرودوت پیدایش حکومت و پایتخت ماد‌ها هگمتانه باستان بوده که در امروزه به آن منطقه استان همدان می‌گویند. امور اقتصادی و اجتماعی در همدان از گذشته خیلی دور تا به اکنون فعال بوده مبادلات کالایی وجود داشته است. پس این موضوع نشانگر این است که از دیر باز در این شهر امور اقتصادی فعال رونق داشته است.

البته پس از این که اسلام ظهور پیدا کرد و در این شهر تاخت و تاز‌های فراوانی توسط اقوام مختلف ایران صورت گرفت و همین سبب شد تا بسیاری از اماکن و مناطق همدان مورد تخریب قرار بگیرد برای مثال در زمان هلاکوخان مغول‌ها به شهر حمله کردند و قسمتی از بازار را تخریب و به آتش کشیدند و نمای اصلی بازار را تخریب کردند.

اصلی‌ترین دلیلی که محققان تاریخ‌شناس برای حمله‌های پی در پی و هجوم بیگانگان به این شهر در نظر گرفتند این است که همدان یکی از شاخه‌های اصلی جاده ابریشم بوده که برای بسیاری از افراد این موضوع اهمیت به سزایی داشته است.

مشخص می‌کند که این شهر از گذشته تا به اکنون جزء مهمترین مراکز مبادلات اقتصادی کشور ایران بوده است، این موضوع تا جایی ادامه دارد که شواهد نشان می‌دهند در گذشته بیشترین مبادلات کالایی از طریق همدان و بغداد صورت گرفته است.

متأسفانه پس از گذشت سال‌های سال و احداث خطوط راه آهن در این شهر، همدان هم اهمیت اقتصادی خود را کاملاً از دست داد و بازار آن هم دیگر چندان رونق خاصی نداشت به همین دلیل بیشتر قسمت‌های آن ویران شد و به حال خود ر‌ها گذاشته شد.

قسمت‌های مختلف بازار سنتی همدان

این بازار به دلیل معماری قدیمی و زیبای آن به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود و از راسته‌های بسیاری برخوردار است، هر یک از این راسته‌های متعدد مخصوص فروش یک نوع کالا و یا فعالیت مشخصی می‌باشد.

برای مثال اگر قصد خرید طلا و جواهرات را داشته باشید، باید به راسته بازار زرگر‌ها بروید و برای خرید میوه و اغلام خانگی باید به راسته سبزه میدان بروید تا بتوانید اجناس مورد نظر خود را در کوتاه‌ترین زمان تهیه کنید.

بازار همدان بسیار بزرگ است و در گذشته در آن به دلیل رفت و آمد زیاد و محبوبیت خاصی که در سراسر کشور داشت، ۱۲۰ واحد به صورت کاروانسرا در این بازار برای گردشگران و خریداران تعبیه شده بود که متأسفانه در طول سالیان متوالی چیز زیادی از این حجره‌ها باقی نمانده است.

در این کاروانسرا تعداد زیادی از مغازه‌ها قرار گرفتند و کاملاً رو به روی بازار ساخته شده‌اند و جزء مهمترین مراکز تجاری در بخش بازار سنتی همدان به شمار ‌می‌روند.

جالب است بدانید که تعداد کاروانسرا‌هایی که فقط در بازار سنتی همدان ساخته شده است، دو برابر کاروانسرا‌هایی است که در شهر‌های مانند اصفهان و یا تبریز است، که در آن زمان جزء مهمترین پایتخت‌های دوره حکومت صفویان بوده، است. این کاروانسرا‌ها در هر دوره حکومتی به بازار سنتی اضافه شده‌اند و می‌توان گفت که بیشترین تعداد کاروانسرا‌ها را در این بازار سنتی را قاجاری‌ها ساختند.

در این بازار راسته‌های مختلفی وجود دارد، مانند راسته کفش دوز‌ها، راسته مسگر‌ها، آهنگر، پالاندوز، نجار، گیوه کش، نخودبریز و بسیاری از راسته‌های دیگر که شاید تا به حال اسمش را نشنیده باشید خواهید بود. همین موضوع به جذابیت گشت و‌گذار در بازار تاریخی همدان اضافه کرده است.

دو سرای اصلی به نام سرای گلشن و میرزا کاظم در راسته اصلی قرار دارد که جزء بخش‌های فعال بازار هستند. راسته زرگر‌ها از سمت خیابان باباطاهر است که اگر قصد خرید برای عروس و داماد دارید، اینجا وسایل شیک و جذابی پیدا می‌کنید. راسته زرگر را که بگذرید به بازار مظفریه وارد خواهید شد. اینجا می‌توانید انواع و اقسام لباسی که می‌خواهید خریداری کنید.

در این راسته، از جذاب‌ترین قسمت‌هایی که گردشگران را به سمت خود می‌کشاند، بقعه استرومردخای است. به این راسته که وارد می‌شوید، عطر و رطوبت انواع میوه و سبزی‌های تازه، شور خرید مردم، چراغ‌های آفتابی که بالای پیشخوان‌های میوه قرار گرفته و باعث درخشش آن‌ها شده، شور و هیجانی در دل شما ایجاد می‌کند. مواد خوراکی را می‌توانید از اینجا تهیه کنید. در تقاطع هر راستا نانوایی، بقالی، قهوه خانه و چایخانه سرتاسر مشغول به کار و آماده پذیرایی از شما هستند.

از سرا‌های فعال بازار، می‌توان سرای قلمدانی، سرای شریفیه، سرای پیغمبر، سرای گمرک، سرای صفرخان و سرای نو را نام برد. از جمله بازارچه‌های اصلی که در این بازار قرار دارد، بازارچه پل پهلوان، توت قمی‌ها، جاگله، جولان، بازارچه دوردآباد، دوگوران، شریف الملک، محله حاجی، مظفریه، بازارچه میدان مال فروش‌ها، نظر بیگ، چمن ورمیاز و… را می‌توان نام برد که قدم زدن در میان هر کدام عالمی دارد.

سری به راسته شیشه‌بر‌ها و صحافخانه بزنید. انتهای راسته صحافخانه، به راستای کفشدوزخانه میر‌سد. تپه‌های هگمتانه را از انتهای این راسته می‌توانید ببینید. در هر کجای بازار که خسته شدید می‌توانید با نوشیدن یا میل کردن یک غذای خوشمزه، در استراحتگاه‌ها و غذافروشی‌هایی که در پیچ و خم بازار قرار دارد، خستگی‌تان را رفع کرده و ادامه لذت بازارگردی را در دل سنتی‌ترین بازار همدان تجربه کنید.

در سفرتان به استان همدان، فراموش نکنید که از جاذبه های گردشگری و مکان‌های معروف استان همدان، دیدن فرمائید.

معماری بازار سنتی همدان

در گذشته تقریباً همه بازار‌های که ساخته شده و تا کنون برای ما به جا مانده است به طور مسقف بوده و دارای یک شکل ظاهری واحدی می‌باشند. به عنوان مثال اکثر این بازار‌ها دارای گنبد می‌باشند وکلیه ینا‌های بازار‌های قدیم از آجر می‌باشند.

باید بگوییم که بازار همدان هم از این نوع معماری برخوردار است. این بازار در برخی از قسمت‌ها دارای گنبد بوده و در برخی قسمت‌ها گنبد وجود نداشته است. در حال حاضر تنها ۳۸ راسته از راسته‌های متعدد بازار سنتی همدان باقی مانده و می‌توان از آن‌ها لستفاده کرد.

با وجود مدرن شدن زندگی و ساختمان‌ها و خانه‌ها، بازار سنتی همدان همچنان حالت قدیمی خود را حفظ کرده است و اینکه همین امر هم موجب جذابیت دوچندان او می‌باشد. در این مجموعه دو سرای بسیار معروف با نام‌های سرای گلشن و سرای گمرک وجود دارد می‌توان گفت نسبت به دیگر قسمت‌های بازار تازه ساخت‌تر هستند و در چند سال اخیر مورد بازسازی و مرمت قرارگرفته است.

از دیگر سرا‌های معروف و تازه ساخت می‌توانیم به سرای میرزا هم اشاره کنیم. اگر قصد دارید از این دو سرا دیدن نمایید باید به راسته اصلی و هسته اولیه بازار بروید قدمت این دو سرا متعلق به دوران صفویست اما بیشترین بافت بازار در دوره قاجار‌ها ساخته شده است.

از سرا‌های معروف، که در بازار سنتی همدان می‌توانید از آن‌ها دیدن نمایید، می‌توانیم به سرا‌هایی همچون سرای نو، سرای شریفی و سرای حسین خانی و همچنین سرای پیغمبر اشاره کنیم. هر یک از این سرا‌ها حال و هوای خاص خودشان را دارند و حسی وصف نشدنی از لحظه به لحظه زندگی را به شما القا می‌کنند. به جرات می‌توان گفت که در این بازار هر آنچه که نیاز داشته باشید را پیدا خواهید.

موقعیت بازار سنتی همدان

بازار سنتی همدان در استان همدان و مرکز این شهر قرار دارد. این بازار به دلیل این که وسیع و بزرگ می‌باشد دور تا دور میدان امام را به خود اختصاص داده است. به طور دقیق‌تر این بازار در خیابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهدا قرار گرفته است که برای بازدید از آن می‌توانید از هر کدام از این خیابان‌ها، خود را به بازار سنتی همدان برسانید.

جمع‌بندی

استان همدان به دلیل این که در گذشته پایتخت تمدن و تاریخ ایران بوده از مکان‌های گردشگری و تاریخی زیادی برخوردار می‌باشد. یکی از این مناطق تاریخی و گردشگری بازار سنتی همدان نام دارد. شما می‌توانید با دیدن کردن از این بازار هم از فضای قدیمی و تاریخی این بازار سنتی لذت ببرید و هم اغلامی که نیاز دارید برای خوردن و یا سوغاتی را از این مکان تهیه فرمائید.

در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی بازار سنتی همدان پرداخته‌ایم. ‌امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.