توسط : آرامگاه نادر افشار در کنار زیبایی‌هایی که دارد، موزه‌ای تماشایی است که خاطرات دلاورمردی مردمان ایران‌زمین را زنده نگه می‌دارد. بتغ موزه نادری یکی از مهم‌ترین موزه‌های مشهد به حساب می‌آید. به همین دلیل نیز گردشگران علاقه‌مند به تاریخ و فرهنگ ایران، بازدید از آرامگاه نادر را به گشت‌و‌گذار در دیگر جاهای دیدنی مشهد ترجیح می‌دهند.
مجموعه باغ موزه نادری مشهد از جمله جاذبه‌های گردشگری این شهر زیبا و مقدس است. وجود بارگاه مطهر حضرت رضا (ع) باعث شده که هر ساله زائران بسیاری از سرتاسر کشور و حتی نقاط جهان برای زیارت‌ایشان راهی شهر مشهد شده و در کنار آن از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری این شهر زیبا نیز دیدن کنند.
با توجه به جاذبه‌های این موزه و آرامگاه، پیشنهاد می‌کنیم اگر برای گردشگری راهی استان خراسان رضوی هستید، گشت‌و‌گذار در باغ موزه نادر را فراموش نکنید. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی باغ موزه نادری استان خراسان رضوی و دیدنی‌های آن خواهیم پرداخت.
باغ موزه نادری
آرامگاه کنونی نادرشاه واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) که پس از آرامگاه امام رضا، مهم‌ترین مکان گردشگری و تاریخی داخل شهر مشهد تلقی می‌شود که این بنا در باغی به مساحت ۱۴۴۰۰ متر مربع ساخته گردیده است. آرامگاه شامل سکویی دوازده پله‌ای، محل گور، پوششی خیمه مانند بر روی قبر، سکویی مرتفع در مجاور قبر با مجسمه نادرشاه سوار بر اسب و سه تن دیگر در پی او، یک غرفه فروش کتاب و دو تالار با کاربرد موزه می‌باشد.
مجسمه نادر شاه که به ناپلئون شرق معروف است سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز فقید ابوالحسن صدیقی ساخته شده است. پوشش آرامگاه کاملاً به مانند چادر عشایری است، که نادر در آن‌زاده و هم کشته شده‌است. پوشش دیوار‌های داخلی آرامگاه نیز از سنگ‌های مرمر اُخرایی رنگ مراغه انتخاب شده تا قتل نادرشاه در داخل چادر را بهتر تداعی کند.
نادرشاه افشار که بود؟
باغ موزه نادری مشهد یادبود پادشاهی است که شاید افراد زیادی به درستی او را نشناسند. لازم است بدانید نادرشاه افشار به گواه تاریخ، قدرتمندترین پادشاه ایران بعد از اسلام بود. نادرقلی یکی از جوانان ایل افشار از ایلات ترک تبار خراسان بود. او در جوانی با تعدادی جوان آزادیخواه گروهی تشکیل داده و در خدمت حاکمان محلی خراسان بود. در اواخر دوره صفویه بی‌کفایتی پادشاهان موجب هرج و مرج داخلی و یورش افغان‌ها، روس‌ها و عثمانی به ایران شده بود.
نادر گروهی را گردآوری کرد و علاوه بر فتنه‌های داخلی، حمله افغان‌ها را نیز سرکوب کرد. شاه طهماسب صفوی به تقلید از او به عثمانی حمله کرد اما در جنگ چالدران شکست خورد و ایرانیان زیادی را به کشتن داد. نادر از نبرد در شرق ایران به سمت غرب تاخت و عثمانی و قفقاز را تصرف کرد. در بازگشت ابتدا از فرماندهی ارتش استعفا داد اما بزرگان کشور او را به پادشاهی برگزیدند.
او سپس به هند لشکرکشی کرد و تنها متجاوزان به ایران را مجازات کرد و حکومت محمد گورکانی را به او بخشید. در مقابل، هندو‌ها خواستند تحفه‌ای به نادر اهدا کنند که او درخواست کتاب کرد. پادشاه هند علاوه بر کتاب، جواهرات ارزشمندی نیز به نادر اهدا کرد.
این پادشاه بزرگ گرچه شروع درخشانی داشت ولی حکومت او تنها ۱۲ سال دوام داشت. در سال‌های آخر، نادر گرفتار سوءظن به نزدیکان خود شد تا جایی که پسر خود را کور کرد. در نهایت نیز نادرشاه توسط سرداران خود به قتل رسید. با این همه، به خاطر تلاش ستودنی او برای بازگردان اقتدار حکومت ایران چنین یادمان باشکوهی برای او بنا شده است.
نادر شاه چگونه کشته شد؟
ماجرای قتل نادرشاه افشار بسیار پیچیده و عبرت‌آموز است. گفته می‌شود عده‌ای از افسران قاجار و افشار این پادشاه برای قتل او نقشه کشیده و آن را اجرا کردند. این افراد کسانی بودند که نادرشاه به نیرو‌های افغان خود دستور داده بود تا آن‌ها را دستگیر کنند. نادر شاه افشار در سیاه چادر خودش در نزدیکی قوچان به قتل رسید. گفته می‌شود سر نادرشاه به هرات فرستاده شده و جسد بدون سر او در آرامگاهی که خود بنا کرده بود در مشهد به خاک سپرده شد.
اما در زمان حکومت آغا محمد خان قاجار این مقبره تخریب شد و استخوان‌های نادرشاه افشار به تهران منتقل شد. گفته می‌شود آغا محمد خان قاجار به خاطر کینه‌ای که از پادشاه افشار و کریم خان زند بر دل داشت جسد آن‌ها را در ورودی کاخش دفن نمود. قصد او از این کار لگدمال کردن هر روزه سنگ قبر نادر شاه افشار و کریمخان زند بود. بعد‌ها قوام السلطنه با احداث آرامگاهی جدید جسد نادرشاه را دوباره به مشهد بازگرداند.
تاریخچه آرامگاه نادر افشار
تاریخ‌شناسان به نادرشاه لقب ناپلئون ایران داده‌اند. در این شکی نیست که این پادشاه جهان‌گشا، نه‌تنها ایران را از خطر تجزیه نجات داد، بلکه دست دشمنان را از این مرزوبوم کوتاه کرد. چه بسا اگر سلطنت نادرشاه ادامه می‌یافت و فرزندانش راه او را دنبال می‌کردند، ایران سرور کشور‌های جهان اسلام می‌شد. به هر روی، عمر نادرشاه به دنیا نبود و در بیستم ژوئن ۱۷۴۷، به دست افسران سپاه خودش کشته شد.
به دنبال مرگ نادرشاه افشار، سپاه او از هم پاشید و گنجینه‌اش غارت شد. نادرشاه که سلطانی آینده‌نگر بود، قبل از مرگ فرمان ساخت مقبره‌ای در مشهد را صادر کرده بود. پیکر این پادشاه کشورگشا پس از مرگ به مشهد منتقل شد تا برای همیشه در خاک این مرزوبوم آرام گیرد. نادرشاه آرامگاهی با وسعت ۵۴۵ مترمربع در میان باغی بنا کرده بود. این آرامگاه از گزند دشمنان در‌امان نماند و سال‌ها بعد نابود شد.
تا مدت‌ها خبری از مقبره نادرشاه نبود و این مکان به محلی برای نگهداری گاری‌ها و درشکه‌ها تبدیل شد. با این حال از آنجایی که دستاورد‌های این پادشاه را نمی‌توان نادیده گرفت، قوام السلطنه، والی خراسان، فرمان ساخت مقبره‌ای شایسته برای نادرشاه صادر کرد. این مقبره جدید نیز روی خوشی از روزگار ندید و پس از گذشت سال‌ها، رو به نابودی گذاشت.
در سال ۱۳۳۳، سایه همای سعادت روی سر مقبره نادرشاه افتاد و انجمن آثار ملی ایران، بنایی باشکوه برای نادرشاه ساخت. در واقع پس از گذشت یک‌سال از این تاریخ، هوشنگ جیحون، معمار و هنرمند سرشناس ایرانی وظیفه ساخت آرامگاه فعلی نادرشاه را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۳۸، بقایای استخوان‌های نادرشاه با مراسم مذهبی باشکوهی در مقبره جدید برای همیشه آرام گرفت.
معماری آرامگاه نادرشاه افشار
در بنای یادبود نادرشاه در باغ موزه نادری مشهد انتخاب مصالح و طراحی اجزای مختلف هر دو با اهداف نمادین صورت گرفته است. بکارگیری قطعات بزرگ سنگ خارای مشهد نمادی از صلابت و عظمت نادرشاه است. در داخل آرامگاه دو دیوار به رنگ قرمز طراحی شدند که گفته می‌شود نمادی از جنگ‌های نادر یا قتل نادر است. سنگ قبر نادر شاه افشار نیز در گوشه تالار و در پناه این دو دیوار قرار دارد.
این سنگ قبر نیز ساختاری شبیه جواهر دارد که نمادی از غنائم ارزشمند نادرشاه است. قرارگیری سنگ قبر در گوشه و باز بودن تالار نیز نمادی از جنگ، دفاع و حمله توصیف شده است. اساساً در طراحی این مجموعه دو شکل هندسی مربع و مثلث نقش بسیار مهمی دارند. ستون‌های تالار با استفاده از هشت مثلث به نوعی مشابه کلاه نادرشاه طراحی شدند. علاوه بر ستون‌ها نمای خارجی سقف تالار نیز با مثلث‌های به هم پیوسته طراحی شده است.
تجهیزات جانبی باغ موزه نادری مشهد نیز به سبکی خاص و متفاوت طراحی شده است. نیمکت‌ها تا آبنما‌های کوچکی در باغ تعبیه شده که در آن‌ها نیز اشکال مثلث نقش بسزایی دارند. در ساخت کلیه دیوار‌های باربر و حتی دیوار‌های باغچه نیز از سنگ‌های خاکستری در قطعات بزرگ و زمخت استفاده شده است.
اشکال چهارگوش نامنظم نیز در بخش‌های مختلف اعم از نمای خارجی آرامگاه، نورگیر‌های آرامگاه و پایه مجسمه دیده می‌شود. حتی توپ جنگی که در ورودی بنا قرار دارد به عنوان نماد مقاومت مردم ایران انتخاب شده است. زیرا گفته می‌شود این توپ زمانی توسط ایرانیان از متجاوزان پرتغالی به غنیمت گرفته شده است.
بخش‌های مختلف موزه نادری
هر موزه و باغ از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. باغ موزه نادری هم از بخش‌های جذاب و سالن‌های زیبا تشکیل شده است که هرکدام نشان‌گر موضوع خاصی می‌باشد. در ادامه این مقاله به معرفی بخش‌های موزه نادری خواهیم پرداخت.
تالار شماره ۱
به‌نمایش‌اشیاء مختلفی به‌منظور معرفی آثار تاریخی دوره افشار پرداخته است. شامل انواع سلاح‌ها، البسه و پوشاک رزمی نظامیان دوره افشار، تابلو‌های نقاشی از نادر و صحنه‌های جنگ مانند تابلویی از جنگ کرنال، وسایل سوارکاری مانند زین و برگ اسب از دوره افشار تا قاجار، چند نسخه خطی نفیس از جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادراختصاص دارد.
این دو شمشیر موجود در یاغ موزه نادری که روی یکی کلمه «السلطان نادر» حک شده و روی دیگری که در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده این بیت شعر طلاکوب شده‌است:
هست سلطان بر سلاطین جهان شاه شاهان نادر صاحب قران
تالار شماره ۲
در حال حاضر به نمایش برخی تصاویر و نیز پاره‌ای اطلاعات تاریخی در ارتباط با زندگی نادرشاه افشار و همچنین کلنل محمدتقی خان پسیان اختصاص یافته است. همچنین در گوشه شمالی آرامگاه نادرشاه، آرامگاه محمد تقی خان پسیان سردار خراسان قرار گرفته است.
با چه وسایل نقلیه‌ای به باغ نادری برویم؟
با قرارگرفتن باغ نادری مشهد در حوالی حرم مطهر امام رضا(ع)، دسترسی به آن از هر نقطه شهر راحت است. هر کجای مشهد که باشید وقتی مسیر حرم را پیدا کنید و به‌سمت آن بیایید یک چهارراه مانده به حرم، باغ موزه نادری است. می‌توانید با مترو، اتوبوس یا تاکسی خود را به این باغ برسانید.
با استفاده از اتوبوس شهری
سازمان اتوبوس‌رانی مشهد، به منظور رفاه حال شهروندان، زائران و گردشگران در سفر‌های درون‌شهری، خدماتی با عنوان مسیریابی هوشمند خطوط فراهم کرده است.
این خدمات شامل نمایش نزدیک‌ترین‌ایستگاه به موقیت فعلی، نمایش زمان رسیدن اتوبوس به‌ایستگاه، اطلاعات خطوط عبوری از هر‌ایستگاه، قابلیت برنامه‌ریزی سفر از قبیل هزینه، مدت زمان سفر و میانگین زمان انتظار، مسیریابی آنلاین و آفلاین خطوط و همچنین نمایش لحظه‌ای و آنلاین موقعیت مکانی اتوبوس است.
بنابراین می‌توانید به صورت آنلاین یا با نصب اپلیکیشن، اطلاعات دلخواهتان را دریافت کنید و با استفاده از اتوبوس خود را به باغ موزه نادری برسانید.
با استفاده از مترو
یکی از آسان‌ترین راه‌های رسیدن به باغ نادری استفاده از مترو است. در هر کجای شهر که باشید، کافی است از نزدیک‌ترین‌ایستگاه مترو استفاده کنید. مسیر خط‌های مختلف قطار شهری به این منظور به این شکل است:
درصورتی‌که از خط سه استفاده می‌کنید، در‌ایستگاه چهارراه شهدا پیاده شوید.
خط دو و چهار‌ایستگاه‌هایی در میدان شهدا دارند که کافی است در این‌ایستگاه پیاده شوید و با ۵ دقیقه پیاده‌روی خود را به باغ نادری برسانید.
و اما اگر از خط یک استفاده می‌کنید، لازم است در‌ایستگاه شریعتی پیاده و مجدداً خط دو را سوار شوید تا به‌ایستگاه میدان شهدا رفته و بعد از چند دقیقه پیاده‌روی، از زیبایی و شکوه این باغ زیبا لذت ببرید.
با استفاده از تاکسی
در کنار تاکسی‌های خطی و شخصی، امکان دسترسی به انواع مختلفی از تاکسی‌های اینترنتی در شهر مشهد وجود دارد که در صورت تمایل به‌راحتی از هر نقطه‌ای از شهر می‌توانیم درخواست خود را ثبت کنید و به باغ نادری مشهد سفر کنیم.
جمع‌بندی
مجموعه باغ موزه نادری شامل آرامگاه نادرشاه افشار (۱۱۰۰ الی ۱۱۶۰ هجری قمری) معروف به ناپلئون شرق، به همراه موزه‌ای در باغی معروف به باغ نادری در مرکز شهر مشهد واقع شده است. هوشنگ سیحون طراح و معمار این بنا با کنار هم قرار دادن نماد‌های تاریخی در یک ساختار منسجم و هماهنگ اثری بدیع، منحصربه فرد و خلاقانه ایجاد کرده است.
این مجموعه یکی از نمونه‌های فاخر معماری نوین ایران است که پس از آرامگاه هشتمین امام شیعیان امام رضا (ع) مهم‌ترین مکان گردشگری و تاریخی این شهر به شمار می‌رود. شما می‌توانید با بازدید از این باغ موزه تاریخی با یک تیر چند نشان بزنید و از دیگر مکان‌های گردشگری و تاریخی شهر مشهد دیدن فرمایید.
باغ موزه نادری یکی از جاهای دیدنی خراسان رضوی به شمار می‌رود. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی باغ موزه نادری و ویژگی‌های آن پرداخته‌ایم. امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.
