توسط : یکی از معروف‌ترین مسجد‌هایی که در خاورمیانه و حتی در جهان معروفیت و محبوبیت بسیاری دارد، مسجد ایاصوفیه می‌باشد. مسجد ایاصوفیه نماد شهر استانبول ترکیه می‌باشد که حتی برخی‌ها هم با شنیدن اسم استانبول این مسجد جز اولین مکان‌هایی می‌باشد که در ذهن هر کسی تداعی می‌شود.
شهر استانبول یکی از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر‌های حال حاضر دنیا می‌باشد که در درون خود بسیار مکان‌های تاریخی، گردشگری، مذهبی و تفریحی دارد که همگان آماده‌اند تا گردشگران و مسافران از آن‌ها بازدید کنند. یکی از دلایلی که این شهر را معروف کرده این است که استانبول بین دو قاره اروپا و آسیا قرار دارد و همین امرهم موجب شده تا گردشگران زیادی از این دو قاره بزرگ جهان به استانبول سفر کنند.
مهم‌ترین مکان‌های گردشگری هر شهری مکان‌های تاریخی و مذهبی آن می‌باشد. علاوه بر همه این‌ها استانبول به دلیل شهری مسلمان نشین توجه زیادی به اماکن مذهبی خود داده و می‌دهد، به همین خاطر است که این شهر مملو از جاهای تاریخی و مذهبی بسیار جذاب و دیدنی می‌باشد.
وجود تعداد زیادی از مساجد مسلمانان و کلیسا‌های مسیحیان نمای این شهر را بسیار جذاب و دلنشین کرده است، به گونه‌ای که کافیست در خیابان‌های این شهر قدم بزنید ممکن نیست شما در هر بلواری یک مسجد و یا یک کلیسا مشاهده نکنید. مسجد ایاصوفیه با دارا بودن قدمتی بسیار زیاد که برابر است با ۱۴۰۰ سال، یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری استانبول و حتی ترکیه می‌باشد.
نکته جالبی که درباره این مسجد گفته می‌شود این است که به این مسجد هشتمین شگفتی و عجایب دنیا می‌گویند. این حرف نشان از عظمت بزرگ و زیبایی منحصر به فرد آن می‌باشد. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی مسجد ایاصوفی به همراه دیدنی‌های آن و تاریخچه بلندش خواهیم پرداخت.
معرفی مسجد ایاصوفیه
کاربری اصلی و اولیه این مجموعه و بنا در گذشته مسجد نبوده است بلکه امپراتوری بیزانس این مجموعه را با عنوان کلیسای مسیحیان ساخت و بعد با گذشت زمانی نسبتاً طولانی هنگامی که حکومت عثمان این کشور را به تصرف خود درآورد این مجموعه را از کلیسا به مسجد ایاصوفیه مسلمانان تغییر پیدا کرد.
در زمانی که آتاتورک به ریاست جمهوری این کشور منصوب شد دستور داد تا کاربری این مسجد را به موزه ایاصوفیه تغییر دهند و همینطور هم شد. با استناد به شواهد و مدارک و حتی مکاتب تاریخی اسم اولیه این مسجد کلیسای اعظم بوده است که با گذر زمان اسم آن به ایاصوفیه تغییر پیدا کرد. تاریخچه‌ای که تاریخ‌شناسان برای سال ساخت این مسجد از روی مکاتب تاریخی و قدیمی تخمین زده‌اند به سال ۳۰۶ میلادی بر می‌گردد.
نکته جالبی که درباره بنا و ساخت این مسجد وجود دارد این است که، ایاصوفیه تاکنون سه بار از اول ساخته شده و مجدد بنای آن معماری و بر پا شده است. این بنایی که در حال حاضر از این مسجد مشاهده می‌کنید توسط امپراتور بیزانس(ژوستینین یکم) در سال ۵۲۳ میلادی دستور داده و این بنا ساخته شده است.
معماری این بنا که بار سوم طراحی و بنا شد به قدری زیبا می‌باشد که ممکن است به عنوان یک گردشگر ساعت‌ها محو تماشای این بنا شوید و اصلاً هم متوجه گذر زمان طولانی نشوید. همانطور که گفته شد این بنا به حدی زیبا و محسور‌کننده می‌باشد که عنوان هشتمین عجایب دنیا را از آن خود کرده است.
ظاهر اصلی که همه مردم در عکس‌ها و فیلم‌ها از این مسجد دیده‌اند به گونه‌ای است که در مرکز بنا یک گنبد اصلی وجود دارد و در چهار طرف اصلی آن گنبد چهار دسته و یا مناره وجود دارد که زیبایی این مکان را دو چندان کرده است. در ادامه این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی تاریخچه و معماری دقیق‌تری خواهیم پرداخت.
تاریخچه ایاصوفیه
نکته مهمی که لازم است در ابتدا این موضوع به آن پرداخت قدمت بالای مسجد ایاصوفیه می‌باشد ککه چیزی حدود ۱۵۰۰ سال از تاریخ ساخت آن می‌گذرد و جز قدیمی‌ترین آثار تاریخی این شهر و حتی کشور ترکیه محسوب می‌شود. یکی از دلایلی که گردشگران و توریست‌های سراسر دنیا علاقمند به این مکان می‌باشند همان تاریخچه طولانی و با عظمت آن می‌باشد.
روم شرقی در سال ۳۳۷ میلادی یک امپراتور پر قدرت و با سیاست داشت که اقدامات بسیاری زیادی برای کشور خودش در دوران حکومتش انجام داد و یک کارنامه رنگین دارد. یکی از این اقدامات مهم آن در همین سال ۳۳۷ میلادی بود که دستور داد تا مسجد ایاصوفیه کنونی را بسازند.
امپراتور بزرگ روم شرقی (کنستانتین دوم) در زمان حکومتش یک کاخ بزرگ و مجلل در کشور ترکیه کنونی و شهر استانبولی کنونی داشت و قصد کرد که یک کلیسای بزرگ با همان عظمت و زیبایی در کنار کاخ خود بسازد تا همگان به بزرگی حکومتش پی ببرند.
اسم کاخ این امپراتور کاخ اعظم بود و از این لحاظ استفاده کرد و وقتی کلیسای بزرگ شهرش آماده شده اسم آن را هم گذاشت، کلیسای اعظم که اسم این کلیسا با کاخ یکی شود. این بنا همانطور که فهمیدی در نیمی از عمر خود کلیسا برای مسیحیان بود و از یک جایی به بعد کاربری آن بعد از قیام عثمان تغییر پیدا کرد و به مسجد و محلی برای عبادت مسلمانان شد.
نکته جالب در باره ساخت و طراحی این کلیسا در سال۳۳۷ میلادی این است که تمامی سقفی که در ان زمان برای این کلیسا به این بزرگی ساختند از چوب بوده استو در سقف آن کسی از دیگز لوازم استفاده نکردند با وجود اینکه لوازم دیگر وجود داشته است. عمر این کلیسا بسیار ناچیز بود و در سال ۴۰۴ میلادی توسط شورشی که در این سال رخ داد کل این مجموعه و بنا به آتش کشیده شد و این مجموعه کلاً تخریب شد.
برای دومین بار توسط مسئولین و حاکمان مربوطه ساخت این بنا صادر شد و کار ترمیم و ساخت مجدد آن از نو شکل گرفت که این اقدامات خیلی سریع بعد از پایان رسیدن شورش‌ها اتفاق افتاد یعنی در سال ۴۰۵ میلادی بازسازی این مسجد برای بار دوم شکل گرفت و همچنان در این زمان هم این مجموعه کلیسای بزرگ می‌باشد.
امروزه دانشمندان و حققان متوجه این شده‌اند به دلیل اینکه این مسجد سه برا مرمت شده ممکن است که از دغعات قبل‌تر در ظهر کنونی آن معماری باقی مانده باشد. همین تفکر موجب شد تا کاوش گران تمامی نقاط مسجد را بگردند و نظارت کنند. بعد از مدتی متوجه شده‌اند که اکثر نقاط باغ غربی این مسجد متعلق به ساخت دوم این کلیسا می‌رسید.
این بنایی که از مسجد ایاص. فیه می‌بینید و متحیر می‌شوید مربوط به سومین باری است که این بنا را بازسازی کردند و تا کنون مرحله و دفعه چهارمی نبوده است اما با همه این اوصاف که این مسجد تا کنون سه بار مرمت‌سازی و بازسازی شده، بخش زیادی از قسمت غربی این مسجد متعلق به دومین بازسازی آن می‌باشد.
برای ترمیم مرحله دوم که در سال ۵۳۲ میلادی صورت گرفت دو فرد به عنوان مهندسین این مجموعه معرفی شدند که اسامی آن‌ها عبارتند از: ایزیدوروس و ژوستینین می‌باشد. این دو مهندس با گذشت ۵ سال توانستند در سال ۵۳۷ میلادی بازسازی این مسجد را به اتمام برسانند و در ۲۷ دسامبر سال ۵۳۷ میلادی این مسجد برای بازدید و استفاده عموم مردم باز و افتتاح گردید.
نکته مهمی که در کاربری این مسجد قرار داشته است این بوده که در گذشته‌ای که این مسجد کاربری کلیسا را دارا بوده است قسمتی در این کلیسا وجود داشته به نام نیایشگاه که در آن هر پادشاهی که می‌خواست بر آن کشور حکمرانی کند در آن جا تاج‌گذاری می‌کرد و این نشانه این است که در گذشته این کلیسا محلی با ارزش و پر از اهمیت برای مردمان آن زممان بوده است.
بعد از بازسازی دوم در سال‌های بعد‌تر که زمان زیادی هم گذشته بود در چند زلزله متوالی در چند دهه این مسجد دچار تخریب‌های جزئی و خسارت‌های کلی می‌شد که مسئولین مجدد این مسجد را بازسازی می‌کردند و مرحله سوم که یک بازسازی عظیمی در این مسجد بود بعد از یکی از همین زلزله‌های شدید بود که منجرب به خرابی‌های زیادی شد.
کشور ترکیه به دلیل اینکه بر روی یک گسل بزرگ و فعال قرار دارد مدام در طی هر سال با زلزله‌های بزرگ و کوچک رو به رو می‌شود ولی در هر یک دهه زلزله بزرگی در این کشور رخ می‌دهد که موجب خرابی‌های زیادی می‌شود. در گذشته کشور ترکیه را تا قرن ۱۵ جزئی از قلمرو قسطنطنیه میدانستندو آنجا را هم با اسم قسطنطنیه صدا میزدند.
در همین قرن بود که حاکم عثمانی بر علیه این منطقه حمله‌ای تدارک دید و این منطقه را از دست رومیان گرفت و اسم اسلامبول را برای این منطقه انتخاب کرد با مرور زمان و تغییر تلفظ امروزه این منطقه را استانبول صدا می‌زنند. بعد از این فتح بزرگ توسط حکومت عثمانی کلیسای اعظم به مسجد ایاصوفیه تغییر کاربری داد.
بعد از گذشت سالیان زیاد جمهوری علیه این کشور شکل گرفت و گسترش یافت که رهبران آن فردی به اسم آتاتورک بوده است. این فرد اسم این شهر را از اسلامبول به استانبول تغییر داد و در نهایت مسجد ایاصوفیه را به موزه ایاصوفیه تغییر کاربری داد.
امروزه در طی یک سال میلیون‌ها گردشگر و بازدید‌کننده از این مکان منحصر به فرد و جذاب دیدن می‌کنند به گونه‌ای که این موزه یکی از پر طرفدار‌ترین مکان‌های تاریخی منطقه خاورمیانه و یکی از پر درآمد‌ترین مکان‌های کشور ترکیه می‌باشد. ارزش این موزه به قدری برای ترک‌ها بالا می‌باشد که این موزه را به عنوان نماد کشورشان معرفی می‌کنند.
معماری مسجد ایاصوفیه
همانطور کهدر این مقاله به آن اشاره شد معماری و طراحی بنای این مسجدی که در حال حاضر دارید ان را مشاهده می‌کنید معماری می‌باشد که برای بار سوم برای این مکان طراحی شده است. مساحت محیطی این مسجد تقریباً برابر است با ۱۰۰ متر طول، ۷۰ متر عرض و حدوداً ۵۵ متر ارتفاع از سطح زمین می‌باشد.
برای ساخت این مسجد ابزار آلات بسیار حرفه‌ای به کار برده شده و برای ساخت قسمت‌های مختلف این مسجد از جمله تزئینات آن جا هنرمندان حرفه‌ای از سراسر دنیا جمع شدند تا این بنا به زیبایی الان خودش برسد. برای ساخت بخش‌های مختلف این مکان از بهترین مصالح دنیا استفاده شده و هر قسمت از این مسجد مربوط به این منطقه می‌باشد به طور مثال برخی ستون‌های این مسجد متعاق به مصر می‌باشد.
برخی از سنگ‌ها و مصالحی تزئیناتی این مسجد متعلق به کشور سوریه و شهر‌های تاریخی همچون بعلبک، آسپندوس و طرسوس و… می‌باشد. سنگ‌هایی مرمری که برای ساخت داخل این مسجد به کار رفته است جز مرغوب‌ترین سنگ‌هایی می‌باشد که در دنیا وجود دارد.
جمع‌بندی
هر کسی که قصد سفر به ترکیه مخصوصاً شهر استانبول را دارد مطمئناً این مسجد و یا نماد ان در ذهن آن گردشگر و بازدید کنند به طور قطع مرور شده است. این مسجد همانطور که گفته شد یکی از بزرگترین و معروف‌ترین مکان‌های تاریخ این کشور محیوب می‌شود که در زمان حال از این مسجد هم به عنوان نماد ترکیه هم یاد می‌شود.
این مسجد تاریخی عجیب و غریبی دارد به گونه‌ای که تا حالا چندین بار تخریب شده است و چندین بار هم مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. قدمت این مسجد به بیش از ۱۵۰۰ سال می‌رسد و علاووه بر این همه شگفتی این مورد قبال توجه می‌باشد که برای ساخت این مسجد و برای بازسازی‌های آن هم از بهترین و مرغوب‌ترین مصالح و مهندسین استفاده شده است.
در زمان بازسازی دوم به طور مثال برخی از ستون‌های این مسجد عظیم از کشور مصر به این مکان منتقل شده است و برای ساخت تزئینات داخل مسجد از بهترین سنگ‌های مرمر منطقه شام استفاده می‌شده است و این همه توجه و ارزش‌گذاری به گونه‌ای اثر بخش بوده است که امروزه از این مجموعه به عنوان هشتمین عجایب دنیا ذکر می‌کنند.
این مسجد بسیار با ارزش و منحصر به فرد یکی از جاهای گردشگری خارج از ایران محسوب می‌شود. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی موزه و یا مسجد ایاصوفیه استانبول به همراه معماری خارق العاده آن پرداخته‌ایم. امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.
