توسط : شهر اصفهان با لقب نصف جهان یکی از زیباترین شهرهای ایران است. جاهای دیدنی اصفهان بیشمار است و یکی از آن‌ها خیابان چهار باغ عباسی اصفهان می‌باشد که از زیباترین خیابان‌های کل کشور محسوب می‌شود.
در این خیابان می‌توان در زیر سایه درختان چنار و نارون پیاده روی کرد یا روی نیمکت‌ها نشست و نفسی تازه کرد و یا با خیال راحت از اینکه هیچ خودرویی رد نمی‌شود به دوچرخه سواری پرداخت. این خیابان مخصوصاً زمانی که زاینده رود بی‌آب می‌شود و حال و هوای شادی ندارد بهترین گزینه برای گشت و‌گذار است.
چهار باغ عباسی یا چارباغ یک خیابان طویل و زیبا است که شامل چهار باغ بالا، چهار باغ عباسی و چهار باغ پایین می‌شود. چهار باغ بالا از نزدیک کوه صفه و دروازه شیراز شروع شده و در نهایت به زاینده رود می‌رسد. در این میان سی و سه پل به عنوان یک واسطه عمل کرده و چ‌ها رباغ بالا را به چهار باغ عباسی وصل می‌کند.
چهار باغ عباسی از زاینده رود شروع می‌شود و تا دروازه دولت ادامه می‌یابد. از دروازه دولت تا میدان شهدا را نیز چهار باغ پایین می‌گویند. در ادامه این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی کامل و جامع چهار باغ عباسی و دیدنی‌های اطراف آن خواهیم پرداخت.
چهار باغ عباسی
خیابان چهار باغ عباسی اصفهان یکی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی این شهر است که در حقیقت یک خیابان نیست بلکه مجموعه‌ای از خیابان‌ها با نام‌های چهارباغ بالا یا چهارباغ صفوی، چهارباغ پایین و چهارباغ عباسی است. البته برخی خیابان دیگری را نیز به این مجموعه نسبت می‌دهند که چهارباغ خواجو نام دارد. این‌ها خیابان‌های تاریخی و اصلیِ شهر اصفهان هستند.
قدمت دو خیابان چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا به زمان شاه عباس اول می‌رسد یعنی حدوداً در سال ۱۰۰۰ هجری قمری ساخته شده‌اند. در دوره رضا شاه پهلوی خیابان چهارباغ ادامه یافت و حد فاصل چهار راه تختی تا دروازه دولت نیز با طرحی مشابه به چهارباغ‌های دوره صفوی اضافه شد و به عنوان چهارباغ پایین نام گرفت.
امروزه مجموعه خیابان‌های چهار باغ عباسی محل مناسبی برای پیاده روی است و می‌توان از این مجموعه به عنوان یک محل رویایی برای ساکنان بومی و گردشگران شهر یاد کرد.
همانطور که اشاره شد یکی از خیابان‌های مهم اصفهان چهارباغ عباسی که جاذبه‌های گردشگری بسیاری دارد و باعث می‌شود سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن بازدید کنند؛ اما اهمیت و جذابیت این خیابان بیشتر به سبب وجود خود آن و ویژگی‌های جالبش می‌باشد نه جاذبه‌هایی که در آن واقع شده است.
معنای عدد چهار در چهارباغ
حتماً تا به اینجا این سؤال در ذهنتان به وجود آمده که چهارباغ به چه معنا است. در واقع باید بدانید که عدد چهار یک عدد بسیار مهم و تأثیرگذار در هنر و معماری ایران باستان است. بسیاری از کارشناسان مربوطه اعتقاد دارند که این عدد نشان دهنده چهار عنصر اصلی تشکیل دهنده حیات انسان یعنی آب، باد، خاک و آتش است.
این عناصر اصلی از نظر ایرانیان پاک بوده و برای آن‌ها جنبه تقدس داشته و نمادین محسوب می‌شده است؛ از این رو بهترین شکل‌های موجود در پلان‌های معماری اصیل از عدد ۴ پیروی کرده و باعث چهار قسمتی شدن حیاط یا صحن تمام بنا‌ها چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام در ایران شده است.
ازجمله مهم‌ترین بنا‌های تاریخی که از این عدد تأثیر گرفته است می‌توان به باغ‌های ایرانی اشاره کرد. در میان این باغ‌ها، آن دسته از باغ‌هایی که توسط معابر و گذرگاه‌ها به چهار قسمت تقسیم شده‌اند چشمگیرتر هستند و نمونه‌ای از آن‌ها خیابان چهارباغ عباسی اصفهان است. در این خیابان باغ را در قالب یک خیابان اصلی که در طول با گذرگاه‌های فرعی به چهار قسمت تقسیم شده است ساخته‌اند.
تاریخچه چهار باغ عباسی اصفهان
خیابان چهارباغ عباسی اصفهان در زمان شاه عباس اول و به دستور‌ایشان بعد از تعیین اصفهان به عنوان پایتخت کشور طراحی و ساخته شده است لذا قدمت آن به بیش از هزار سال پیش می‌رسد. این خیابان تاریخی و زیبا بار‌ها در طول تاریخ دستخوش تغییراتی شده و مورد بازسازی قرار گرفته تا اینکه به شکل زیبای خود در زمان حال رسیده است.
خیابان چهار باغ عباسی در زمان‌های گذشته حتی از امروز هم زیباتر بوده است؛ به گونه‌ای که در گذشته جوی آبی از میان آن عبور کرده و تا زاینده رود جریان داشته و در انتها وارد یک حوض زیبا شده و جلوه فوق‌العاده‌ای به خیابان بخشیده است.
خیابان چهارباغ عباسی بیشتر برای افرادی که به صورت سواره در آن رفت و آمد می‌کردند مناسب بود و در واقع برای این دسته از افراد طراحی شده بود اما به دلیل تعداد کم وسیله نقلیه در گذشته عموم مردم نیز می‌توانستند با پای پیاده از آن عبور کنند. در این زمان در دو طرف خیابان درختان چنار در دو ردیف کاشته شده بودند و نمای زیباتری به خیابان می‌دادند.
سلطان مسعود میرزا معروف به ظل السلطان، بزرگترین پسر ناصرالدین شاه، زمانی که حاکم اصفهان بود دستور تخریب چهارباغ را صادر کرد و عمله‌های او شروع به قطع درختان این خیابان کردند؛ اما همین که خبر این اتفاق ناخوشایند به حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی به عنوان یکی از علمای برجسته آن زمان رسید، ایشان به طلاب مدارس دینی دستور دادند تا مانع تخریب چهارباغ شوند.
طلاب نیز به چهارباغ رفته و بعد از درگیری با عمله‌های ظل السلطان، موفق شدند آن‌ها را شکست دهند و مانع قطع مابقی درختان شوند. البته امروزه نیز مسئولان باید هوشیار باشند و اجازه قطع این درختان کهنسال را ندهند. در دوره صفویه سرتاسر خیابان چهارباغ تا کنار رودخانه پوشیده از باغ‌های باشکوهی بوده که میان حاکمان و‌امیران تقسیم شده بود.
لازم به ذکر است به عموم مردم اجازه تفریح در باغ‌ها و استفاده از میوه آن‌ها را می‌دادند. در سمت غرب خیابان، باغ‌های هشت‌گوشه (هشت بهشت) و تاکستان و در سمت شرق خیابان نیز باغ‌های بلبل، توت و درویشان قرار داشته است. البته امروزه تنها باغ هشت‌گوشه باقی مانده و مابقی به طور کامل از بین رفته است.
طول خیابان چهارباغ عباسی اصفهان
خیابان چهار باغ عباسی اصفهان مساحت بسیار زیادی را به خود اختصاص داده است؛ در واقع این خیابان از سی و سه پل شروع شده و در راستای شمال شهر اصفهان ادامه پیدا می‌کند. سی و سه پل محل تلاقی چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا است.
اگر قصد دارید در یک مسیر طولانی با آب و هوای مطلوب و مناسب پیاده روی کنید قطعاً بهترین گزینه برای شما خیابان چهارباغ عباسی اصفهان است؛ چراکه فضایی دل‌انگیز دارد و شما را در موقعیتی قرار می‌دهد که احساساتتان برانگیخته شده و آرامش وجودتان را می‌گیرد؛ در این هنگام به هیچ چیز جز لذت از زمان حال و لحظه‌ای که در آن قرار دارید فکر نمی‌کنید و دلتان می‌خواهد این مسیر هرگز به انتها نرسد و شما همچنان در آن راه بروید.
چهار باغ در دوره‌های مختلف
این خیابان بسیار زیبا که در استان اصفهان قرار دارد به دلیل قدمت و پیشینه بلندش در دوره‌های مختلف شاهد اتفاقات تلخ و شیرین زیادی بوده است که در ادامه این مطلب به معرفی این دوران خواهیم پرداخت.
دوره صفویه
نه تنها چهارباغ بلکه خیلی از دیدنی‌های تاریخی دیگر اصفهان که اسم اغلب آن‌ها را بار‌ها شنیده‌اید یادگار دوره صفویه هستند. در دوره صفویه اصفهان به‌عنوان پایتخت کشور باید زیباتر و کامل‌تر از هر شهر دیگری به نظر می‌رسید. شاه‌عباس اول در سال ۱۰۰۰ هجری قمری دستور ساخت چهارباغی که امروزه آن را به‌عنوان چهارباغ عباسی می‌شناسیم را صادر کرد. برای اینکه درک بهتری از قضیه داشته باشید امروزه چهار باغ عباسی از سی‌وسه پل یا همان پل الله‌وردی‌خان شروع شده و به سمت شمال شهر تا دروازه دولت ادامه پیدا می‌کند.
در آن دوره سرتاسر خیابان چهارباغ تا کنار زاینده‌رود پر از باغ‌های سرسبز و بزرگ بود. این باغ‌های بزرگ و باشکوه بین امرا و بزرگان تقسیم شده بودند تا برای خودشان عمارت و کاخ بسازند؛ ولی کل فضای چهارباغ و باغ‌های بزرگ و سرسبز اطراف آن یک تفرجگاه عمومی بود و مردم هم می‌توانستند از همه فضا‌ها و حتی میوه درختان باغ‌ها استفاده کنند.
در دوره صفویه جوی آبی از وسط چهارباغ عباسی تا زاینده‌رود ادامه داشت که در محل تقاطع‌ها داخل حوض‌هایی میریخت و سپس مسیرش را ادامه می‌داد. البته این جوی آب چند وقتی می‌شود که دوباره برقرار شده است و به نوعی تداعی‌کننده حس‌و‌حال آن زمان است. در دوره صفویه در دو طرف خیابان مسیر‌های ویژه‌ای برای سواره‌ها در نظر گرفته شده بود و دو ردیف درخت چنار در دو سمت کاشته شده بود.
دوره قاجار
همین‌طور که سوار ماشین زمان کمی به جلو می‌آییم در دوره زندیه و افشاریه هم خیابان چهار باغ عباسی اصفهان کمابیش شکوه گذشته را داشت و پررونق و زیبا بود؛ تا اینکه در دوره قاجار همه‌چیز عوض شد و شاهان قاجار که احتمالاً رابطه خوبی با حفظ آثار تاریخی و ماندگار کشور نداشتند چهارباغ را تا یک قدمی نابودی کامل پیش بردند. در این بین ولی مردم بودند که با هوشیاری کامل اجازه از بین رفتن این یادگار تاریخی را ندادند.
پسر بزرگ ناصرالدین‌شاه که به‌عنوان حاکم اصفهان منصوب شده بود به دلایلی که نمی‌دانیم چرا دستور تخریب چهارباغ را صادر کرد. کارگر‌ها مشغول قطع درختان چهارباغ بودند که این خبر به گوش یکی از علمای بزرگ اصفهان در آن زمان یعنی حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی می‌رسد. به دستور‌ایشان جمعیت زیادی از طلاب مدارس دینی به چهارباغ می‌روند و با یک درگیری مفصل و کتک زدن کارگران آن‌ها را فراری می‌دهند و مانع از تخریب چهارباغ می‌شوند.
دوره پهلوی
در دوره پهلوی رضاشاه دستور داد که چهارباغ با همان طرح و سبک چهارباغ عباسی گسترش پیدا کند. در این دوره چهارباغ پایین به چهارباغ قدیم اضافه شد. امروزه سی‌وسه پل مثل یک گذرگاه عمل می‌کند؛ به طوریکه چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا که تا دروازه شیراز ادامه دارد را به هم متصل می‌کند.
دیدنی‌های اطراف چهار باغ عباسی
چهارباغ عباسی و تعدادی از دیدنی‌های خیلی معروف اصفهان تقریباً در یک محدوده از شهر قرار دارند؛ پس موقعیت خوبی است که علاوه بر بازدید از چهارباغ به بقیه دیدنی‌های جذاب اصفهان هم سر بزنید و با یک تیر چند نشان بزنید. شاید برای یک گردش مفصل در چهارباغ به نصف روز یا یک روز زمان نیاز داشته باشید؛ ولی برای بازدید از دیدنی‌های اطراف چهارباغ حداقل به دو روز کامل نیاز خواهید داشت.
پارک و کاخ هشت بهشت
این جاذبه تاریخی معروف و چشم‌نواز اصفهان چسبیده به چهارباغ عباسی است. از ورودی هشت بهشت که در چهارباغ عباسی قرار گرفته می‌توانید به‌راحتی به کاخ هشت بهشت و پارک که در کنار آن قرار دارد دسترسی پیدا کنید.
مدرسه چهارباغ
همین‌طور که مشغول قدم زدن در چهارباغ عباسی هستید بعد از خیابان آمادگاه به مدرسه چهارباغ بر خواهید خورد. این مدرسه آخرین بنای تاریخی باشکوه دوره صفویه در اصفهان است که در فاصله بین سال‌های ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ ساخته شده است. از این مدرسه تاریخی برای تدریس و تعلیم طلاب استفاده می‌شده است.
سی‌وسه پل
این پل تاریخی که به پل الله‌وردی‌خان هم معروف است مثل یک گذرگاه چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی را به هم مرتبط کرده است. ساخت این پل در سال ۱۰۱۱ یعنی زمان سلطنت شاه عباس اول به اتمام رسید و از آن زمان تا به امروز علیرغم همه بی‌مهری‌ها هنوز هم استوار و پابرجاست.
کاه چهل ستون
اگر خودتان را به میدان دروازه دولت در قسمت شمالی چهارباغ عباسی برسانید می‌توانید تنها با چند دقیقه پیاده‌روی از یکی از معروف‌ترین بنا‌های تاریخی اصفهان یعنی کاخ چهل ستون دیدن کنید.
میدان نقش جهان
گل سرسبد همه دیدنی‌های اصفهان که یادگار ارزشمند دوران صفویه محسوب می‌شود مجموعه نقش‌جهان است. این مجموعه شامل میدان نقش‌جهان و مجموعه بازار‌ها و دیدنی‌های تاریخی اطراف آن است. اینجا می‌توانید از موقعیت استفاده کنید و علاوه بر تماشای بنا‌های تاریخی گشت‌وگذاری هم در بازار داشته باشید و عکاسی کنید.
بازار هنر
نرسیده به بوستان هشت بهشت، بازار هنر اصفهان قرار دارد. گشت‌وگذار در این بازار تماشایی که در دوره صفویه ساخته شده است را به همه علاقه‌مندان هنر شدیداً پیشنهاد می‌کنیم.
بهترین زمان سفر به اصفهان
بهترین زمان برای سفر به اصفهان از نظر هر کس تعریف متفاوتی دارد. برخی بهترین زمان را هنگامی می‌دانند که بتوانند به راحتی در شرایط آب و هوایی مطلوب از جاذبه‌های دیدنی شهر زیبای اصفهان دیدن کنند؛ این دسته از گردشگران بهتر است اواخر اسفند تا اواخر اردیبهشت برای سفر به این شهر اقدام نمایند.
برخی دیگر به دنبال سفری ارزان قیمت هستند از این رو زمستان را برای سفر به اصفهان انتخاب می‌کنند چراکه در این فصل متقاضی برای سفر رفتن کم بوده و قیمت‌ها پایین‌تر است.
پاساژ‌ها و مراکز خرید چهارباغ عباسی
در دو طرف خیابان چهارباغ، از اول تا آخر، تعدادی زیادی فروشگاه، مرکز خرید و پاساژ وجود دارد و در این خیابان همه چیز پیدا می‌شود. انواع خوراکی، پوشاک، زیورآلات، عتیقه، صنایع دستی، لوازم هنری و… خلاصه هر چیزی که بخواهید را می‌توانید در چهارباغ و مراکز خرید آن پیدا کنید. اگر دوست دارید در پاساژ‌ها بچرخید و عاشق بازارگردی هستید، چهارباغ برای خرید و بازارگردی عالی است.
تعدادی از بهترین و معروف‌ترین مراکز خرید چهارباغ عبارت‌اند از:
- مجتمع پارک اصفهان
- مرکز خرید کوثر
- مرکز خرید عالی قاپو
- مجتمع تجاری چهارباغ
همچنین بازار هنر در چهارباغ عباسی، جنب هشت بهشت نیز از قدیمی‌ترین پاساژ‌های اصفهان است که معماری چشم‌گیر و منحصربه‌فردی دارد. از بازار هنر می‌توانید زیورآلاتی را بخرید که هنر دست هنرمندان اصفهانی است. حتی اگر قصد خرید هم ندارید، گشت‌وگذار در این بازار را از دست ندهید.
جمع‌بندی
چهار باغ عباس یکی از جاهای دیدنی اصفهان محسوب می‌شود که همچنین جز زیباترین خیابان‌های موجود در ایران می‌باشد. با سفر به شهر اصفهان شما می‌توانید هم از دیدنی‌های بیشمار این شهر بهره ببرید و هم از چهار باغ عباسی دیدن فرمائید.
گاهی یک جاذبه گردشگری و یک مکان در یک شهر، آن‌قدر خاص و منحصربه‌فرد است که به تنهایی می‌تواند دلیل و انگیزه‌ای باشد برای سفر مردم به آن شهر. خیابان چهارباغ عباسی چنین مکان خاصی است که خیال قدم زدن در آن خودش می‌تواند حسابی آدم‌ها را وسوسه کند که چمدان را جمع کنند و سریع‌تر راهی اصفهان شوند.
