توسط : بندر انزلی، واقع در استان گیلان، یکی از بهترین مقاصد گردشگری در شمال کشور است که هر سال، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری زیبا و طبیعت بکر و منحصر به فرد، به آن سفر می‌کنند. یکی از جاهای دیدنی شهر بندر انزلی، تالاب یا مرداب انزلی است؛ تالابی بین‌المللی در جنوب غربی سواحل دریای خزر.
تالاب انزلی گیلان یا انزلی سل در زبان گیلکی، یکی از زیباترین و مهم‌ترین تالاب‌های طبیعی آب شیرین کشور است که با وجود مناظر منحصر به فرد، تنوع زیستی و قدمتی از ۱۵ هزار سال قبل، یکی از محبوب‌ترین مقاصد طبیعت گردی در استان گیلان به شمار می‌آید.
نیلوفر‌های آبی، نیزارها و لاله‌های دریایی، چشم‌اندازی شگفت‌انگیز را در تالاب خلق می‌کنند که از دیدن آن سیر نخواهید شد. قایقرانی، ماهیگیری و پرنده نگری از محبوب‌ترین تفریحاتی هستند که می‌توانید در این منطقه تجربه کنید.
در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی تالاب انزلی و دیدنی‌های آن خواهیم پرداخت.
تالاب چیست؟
تالاب یا مرداب به زیستگاهی اطلاق می‌شود که در اثر ترکیب اکوسیستم‌های خشکی و دریایی به وجود می‌آید. تالاب‌ها در واقع از نظر زمین‌شناسی، خلیج‌هایی هستند که با یک تیغه ماسه‌ای از دریا جدا شده‌اند و به آن‌ها مرداب خلیجی نیز گفته می‌شود. برخی از نقاط تالاب‌ها نیز نقاط پرعمقی هستند که در اثر حرکات پوسته‌ای زمین شکل می‌گیرند.
معرفی تالاب انزلی
تالاب انزلی، در سال ۱۳۵۴ در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و یکی از نخستین تالاب‌های بین‌المللی ثبت شده در ایران به شمار می‌رود. مرداب انزلی به‌دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب، با هیچ یک از تالاب‌های دیگر ایران قابل مقایسه نیست. این تالاب، زیستگاه لاله‌های مردابی، محل تخم‌ریزی آبزیان و پناهگاه پرندگان بومی و مهاجر است و یکی از مهم‌ترین نقش‌های آن، تصفیه آب رودخانه‌ها است.
در گوشه‌های تالاب نیزارها و لاله‌های دریایی قابل مشاهده است. در وسط آن می‌توانید انبوهی از نیلوفر‌های آبی را ببینید که با رنگ صورتی خود جلوه‌ی رویایی به این تالاب داده‌اند.
تالاب انزلی، یک تالاب منحصر به فرد در ایران و در جهان است که با وجود بیش از ۱۰۰ گونه پرنده و ۵۰ گونه آبزی از تنوع زیستی بسیاری برخوردار است.
وسعت تالاب انزلی باتوجه به فصل و البته شرایط آب و هوایی متفاوت است و ممکن است در طول فصول پربارش سال به ۱۲۰ کیلومتر مربع و در فصول کم باران به حدود ۸۰ کیلومتر مربع برسد. مساحت حوزه آبریز تالاب، حدود ۳۷۴ هزار هکتار است که شامل مرتع، زمین‌های کشاورزی، آب بند، استخر و… می‌شود.
دلیل نامگذاری تالاب انزلی
احتمال می‌رود که نام این تالاب از واژه همزلی آمده باشد. در زبان گیلکی واژه همزلی به معنای سایش و نزدیکی آب و خشکی به کار می‌رود که می‌تواند به دلیل وجود تالاب در منطقه، این نام را به خود گرفته و در اثر گذر زمان به انزلی تغییر پیدا کرده باشد.
در زبان یونانی نیز واژه‌هایی همچون انزلیوس و انزلیا به معنی مرداب هستند و با توجه به قدمت ۱۵۰۰۰ ساله تالاب، احتمال می‌رود که این نامگذاری در گذشته‌های دور انجام شده است. نامگذاری شهر انزلی نیز می‌تواند از وجود یکی از بزرگترین تالاب‌های جهان در این منطقه نشات گرفته باشد.
نحوه شکل‌گیری مرداب انزلی
کارشناس‌ها زمان شکل‌گیری این تالاب را در حدود ۱۵ هزار سال قبل تخمین می‌زنند. نوع رسوب‌گذاری در آن زمان از جنس ماسه، رس و آهک بود که به آن رسوب نرم می‌گفتند. بعد از رسوب‌گذاری‌ها و به‌وجودآمدن بخش‌های خشکی، دریا تا میزان زیادی پس‌روی کرد.
این پس‌روی‌ها باعث شد تا مساحت خشکی بیشتر شود؛ اما تغییرات جوی شکافی را در این خشکی به وجود آورد. به همین خاطر بین دو خشکی آب جریان یافت و مردابی شکل گرفت.
عملکرد تصفیه‌کنندگی در تالاب انزلی
رود‌های پرآبی در دامنه کوه‌ها و جلگه‌های گیلان جریان دارد. حدود ۱۱ رود اصلی و ۳۰ شاخه رود فرعی بعد از عبور از زمین‌ها به تالاب بزرگ انزلی میریزند. گاز رودبار، نرگستان، چومثقال، رودخانه پیربازار، رمضان بکنده، قنادی، لله کا، بیجرود و نوخاله بخشی از رود‌های مهم تالاب هستند.
کلسر، شیجان هندخاله، سیاه درویشان، اسپند، چکوور، مرغک خالکایی، بهمبر، شیله سر و کانال مادر هم به تالاب میریزند. جالب است بدانید گیاه‌های تالاب مثل فیلتر عمل می‌کنند و مواد شیمیایی و زباله‌های موجود در آب را جدا می‌کنند. در انتها این آب فیلترشده از کانال کشتی‌رانی به دریای خزر متهی می‌شود.
وجه تسمیه مرداب انزلی
بومی‌ها این تالاب را به انزلی سل می‌شناسند. سَل در زبان گیلکی به‌معنی تالاب کوچک است. خیلی‌ها می‌گویند کلمه انزلی از ریشه «همزلی» می‌آید. همزلی در گویش گیلکی مفهوم نزدیکی خشکی و آب را دارد. این مفهوم شهر انزلی و دریای خزر را به زیبایی کنار هم توصیف می‌کند. معنی کلمه انزلی را که بیشتر جست‌وجو کردیم به کلمه‌هایی مثل «انزلیوس» و «انزلیا» رسیدیم. این دو کلمه ریشه در زبان یونانی دارد و به معنی مرداب است.
پوشش گیاهی تالاب انزلی
هر طرف را که نگاه کنید، طیف مختلفی از رنگ‌های سبز و زرد در پیش چشم‌هایتان است. از نیزار‌های بلندقامت و زیبای تالاب تا برگ‌های سبزو پهن شناورش همگی دیدن دارد. تصور کنید باران هم نم‌نم ببارد و قطره‌قطره روی برگ‌ها بریزد. چشم‌هایتان را ببندید و بوی خاک نم‌زده را نفس بکشید.
بازتاب تصویر گیاهان در آب مرداب هم اثری هنری از طبیعت را به جا می‌گذارد. پوشش گیاهی این تالاب آنقدر ارزشمند است که این‌روز‌ها سازمان محیط زیست برای حفظ آن می‌کوشد. می‌شود این پوشش را به چهار بخش مختلف تقسیم کرد.
گیاهان حاشیه‌ای یا پایابی در مرداب انزلی
گیاهان پایابی نوعی از گیاهانی است که محل رشدش در حاشیه تالاب و رودخانه‌ها است. ریشه این گیاهان در خاک رشد می‌کند و بخشی از ساقه آن‌ها هم در آب است؛ اما می‌توانید برگ‌ها و گل‌های گیاهان پایابی را در سطح آب ببینید. پونه آبی، تیرکمان آبی، بارهنگ آبی، بوتوموس، نلومبو، دم اسب، هزارنی بخشی از این گیاهان حاشیه‌ای مرداب هستند.
سپارگانیوم، لوئی، سیرپوس، پلی گنوم هم در این تالاب رشد می‌کنند. از معروف‌ترین گیاه‌های پایابی در این تالاب نی‌ها و لاله مردابی است. نیزارها دوسوم از مساحت تالاب را پوشانده‌اند. لاله‌های مردابی هم به زیبایی در این تالاب دلبری می‌کنند؛ البته خیلی‌ها لاله مردابی را با نیلوفر‌های آبی اشتباه می‌گیرند.
لاله‌های مردابی در تالاب انزلی
لاله‌های مردابی را به اسم لوتوس یا لاله تالابی هم می‌شناسند. محلی‌ها هم به آن «ثعله باقلی» می‌گویند. این گل، برگ‌های پهن، مدور و بزرگی دارد که روی سطح آب شناور است. گل‌های بزرگ و صورتیش از تعداد زیادی گلبرگ تشکیل می‌شود.
لاله‌های مردابی نسبت به نیلوفر‌های آبی گلبرگ‌های ضخیم‌تری دارند. این گل قبل از شگفتن مثل میوه پسته است. به همین خاطر به آن پسته دریایی می‌گویند. بعد از خشک‌شدن گلبرگ‌ها از کلاهک این گل در طب گیاهی استفاده می‌کنند.
گیاهان غوطه‌ور در مرداب انزلی
همان طور که از اسمش پیداست این دسته از گیاهان در آب غوطه‌ورند. فقط بخشی از گل‌هایشان در سطح آب پیداست. تنوع این نوع گیاهان هم در تالاب بزرگ انزلی کم نیست. پوتاموژتون پکتیناتوس، تیزک، هزار لرگ، هیدریلاور تیسیلاتا، میرپوفیلوم، سراتوفیلوم دمرسوم و سراتوفیلوم سابمرزوم بخشی از آن‌ها هستند.
گیاهان شناور در مرداب
ریشه این گیاهان در بستر مرداب‌ها رشد می‌کنند. برگ‌هایشان روی آب شناورند یا بیرون از سطح آب قد بلند کرده‌اند. عدسک سرنیزه‌ای، عدسک کوچک، عدسک چندریشه، تراپا، مریم آبی، علف هفت بند، پوتاموژتون شناور و دسپیرودلا نمونه‌ای از این گیاهان است.
سرخس آبزی، علف قورباغه (هیدروکاریس)، نیلوفر آبی زرد، نیلوفر آبی، سفیداوتریکولاریا، شالوین، هیدروکاریس دیگر گیاهان شناور در مرداب انزلی هستند.
نیلوفر‌های آبی
خیلی از گردشگر‌ها برای تماشای زیباترین گل‌های دنیا به تالاب انزلی می‌روند. نیلوفر‌های آبی از آن دسته گل‌هایی است که در هر جایی پیدا نمی‌شود. این گل‌های کمیاب در شرایط ویژه‌ای رشد می‌کند و رنگ‌های مختلفی مثل سرخ، سفید و کبود دارد. برگ‌هایشان بزرگ و پهن است. در فصل گل‌دهی نیلوفر‌ها، زیبایی تالاب به اوجش می‌رسد.
جالب است بدانید در آسیای شرقی این گل بسیار ارزشمند دارد. بودایی‌ها، نیلوفر آبی را نمادی از تولدی الهی و خلوص می‌دانند. نیلوفر آبی نشانه‌ای از پاکیزگی و مقدس‌بودن است. این گل زیبا در گل‌ولای مرداب رشد می‌کند و از لجن‌ها سر بیرون می‌آورد. صبر و تلاش برای زنده‌ماندن و رشدکردن، این گل را به نماد زیبایی تالاب تبدیل می‌کند.
این گل‌ها جایگاه امنی برای تخم‌گذاری پرستو‌های دریایی هم است. نیلوفر‌ها ریشه‌های افشان و شناوری در آب دارند و به‌خوبی روی آن شناورند. بیشتر این گل‌ها در بخش میانی مرداب رشد می‌کنند و برای رسیدن به آن باید از پناهگاه سرخانکل بگذرید. اگر قصد دیدن نیلوفر‌های آبی و لاله‌های مرداب را دارید، باید هوای شرجی تابستان را تحمل کنید. این گل‌ها از اواخر خرداد شکوفا می‌شوند و تا اواخر شهریور ماندگارند.
پوشش گیاهی در اطراف تالاب
در اطراف مرداب انزلی شرایط خوبی برای رشد گیاهان رطوبت‌دوست مهیاست. در این منطقه درخت‌هایی مثل توسکا شلاقی، سازو، شب خسب، درمنه رشد می‌کنند.
پوشش جانوری مرداب انزلی
تالاب‌ها زیستگاه امنی برای زندگی انواع جانوران و پرنده‌ها هستند. تالاب بین‌المللی انزلی به خاطر داشتن آب شیرین از تعداد زیادی از جانوران و پرنده‌ها میزبانی می‌کند. بیشتر از ۱۰۰ گونه پرنده و ۵۰ گونه آبزی در تالاب بزرگ انزلی زندگی می‌کنند.
آبزیان در تالاب انزلی
آب‌های شیرین تالاب بهترین جا برای زندگی خیلی از آبزیان و تخم‌گذاری ماهی‌هاست. خیلی از ماهی‌ها در تمام سال در مرداب انزلی زندگی می‌کنند؛ اما بعضی از آن‌ها فقط برای تخم‌گذاری به این تالاب می‌روند.
متأسفانه این روز‌ها با افزایش آلودگی تالاب خطر بزرگی زندگی این آبزیان را تهدید می‌کند. صید بی‌رویه ماهی‌ها در زمان تخم‌گذاری نسل این ماهی را از بین می‌برد. بد نیست کمی بیشتر حواسمان به حفظ این گونه‌ها باشد. لیستی از اسم‌هایشان را برایتان می‌گذارم:
سوف سفید، سوف حاجی طرخان، سس (زرد پر)، ماهی سفید، کفال، کولمه، فیتوفاک، بیگ هد، اردک ماهی، کپور، سیم بزرگ، سبله (گربه ماهی)، شاه کولی، سیاه کولی، سوف ماهی، علفخوار (آمور وحشی)، ماهی آزاد، ماهی‌های خاویاری، سرخ پر، ماهی زیبا، زالون، شیشه ماهی، مار ماهی، آمور سفید، ماهی ماش، سگ ماهی، کپور ماهی حوض، لای ماهی، سس ماهی، سیم کوچک.
نوعی خرچنگ در آب‌های این تالاب زندگی می‌کند که از لذیذ‌ترین خرچنگ‌های جهان است. این خرچنگ به خاطر پروتئین و وزن بالایش بعد از خرچنگ‌های آمریکا و اروپایی جایگاه ویژه‌ای دارد. شرکت شیلات انزلی تلاش می‌کند تا شرایط را برای پرورش بهتر و بیشتر این خرچنگ‌ها فراهم کند.
پرندگان مهاجر مرداب انزلی
این تالاب تماشایی دست کمی از باغ پرنده‌ها ندارد. اگر در پاییز به دیدن این تالاب بروید، گونه‌های مختلفی از غاز‌ها، اردک‌ها وقو‌ها را می‌بینید. با سردشدن هوا در کشور‌های شمال آسیا، دسته‌ای از پرنده‌ها راه جنوب را در پیش می‌گیرند. بخش عمده‌ای از آن‌ها از اوایل پاییز مهمان تالاب انزلی هستند. این پرنده‌ها در پاییز و زمستان در بخش‌ها مختلف تالاب تخم‌گذاری می‌کنند.
در بهار به همراه جوجه‌های تازه‌بالغ سفرشان را ادامه می‌دهند. اکلان کوچک، پلیکان خاکستری، غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب دریایی، دم سفید و خروس کولی بخشی از این پرنده‌ها هستند. می‌توانید پرنده‌های دیگری مثل قوی گنگ، حواصیل سفید، حواصیل ارغوانی، ماهی خورک، کاکائی، چکاوک، مرغ باران، آبچیلیک و… را هم ببینید و یک تجربه پرنده نگری متفاوت رقم بزنید.
پستانداران تالاب انزلی
شما در اطراف تالاب حیوان‌های مختلفی را می‌بینید. این مرداب محل زندگی جانورانی مثل گراز، خارپشت، راسو، سمور آبی، شغال، گربه جنگلی، شنگ، فک خزری و… است؛ اما این زیستگاه‌ها روزبه‌روز کوچک‌تر می‌شوند و جانوران کمتری می‌توانند در آن زندگی کنند. شکار هم عامل مهمی دیگری در انقراض این جانوران است. اگر در محدوده تالاب شکارچی‌ها را دیدید، با اداره محیط زیست تماس بگیرید.
دیگر جانوران مرداب انزلی
لاک‌پشت‌های خزری و برکه‌ای اروپایی، سوسمار‌ها، مار‌ها، حشره خردورنگ، موش سیاه و تشیف سنجابک از دیگر جانور‌های این مرداب هستند. اگر چند ساعتی را کنار تالاب بگذرانید، صدای آواز قورباغه‌ها را هم می‌شنوید. قورباغه پادراز ایرانی یکی از گونه‌های معروفی است که در این تالاب زندگی می‌کند.
جاذبه‌های تالاب انزلی
وقتی پای گیلان وسط باشد، هر چقدر از زیبایی بگوییم کم است. هر بخش از تالاب آنقدر تماشایی است که غافل‌گیرتان می‌کند و محو تماشایی‌اش می‌شوید.
پرنده‌های مهاجر در مرداب انزلی
یکی از جاذبه‌های گردشگری در این تالاب، وجود پرنده‌های گوناگونی است که می‌توانید در هر جای تالاب ببینید. کافی است گوش‌هایتان را به طبیعت بسپارید و از شنیدن صدای زیبای پرنده‌ها لذت ببرید. این مهمان‌های هرساله با آمدنشان طبیعت تالاب را زیباتر می‌کنند.
تفریح در تالاب انزلی
در این تالاب زیبا و منحصر به فرد می‌توانید تفریحات متنوع و بسیار جذابی را امتحان کنید. در ادامه این مطلب به معرفی انواع تفریحات در تالاب انزلی خواهیم پرداخت.
قایق‌سواری
قایق‌سواری از دل‌چسب‌ترین تفریح‌ها در مرداب انزلی است. قایق‌های مختلفی در اسکله‌های قایق‌سواری تالاب وجود دارد. هرکدام را که خواستید، انتخاب کنید. هزینه اجاره هم به نوع قایق و زمانی که روی آب هستید، بستگی دارد.
سوار قایق بشوید و گشت‌وگذارتان را در این تالاب پررمزوراز شروع کنید. کافی است قایق‌ران کمی سرعتش را زیاد کند تا هیجان قایق‌سواری هم بیشتر شود. در فصل تابستان بعضی از قایق‌ران‌ها شما را تا نزدیکی گل‌های نیلوفر و لاله‌های مرداب می‌برند.
کایاک سواری در مرداب انزلی
کایاک نوعی قایق تک‌نفره یا دونفره است که هدایتش کمی تجربه و مهارت می‌خواهد؛ اما با کمی تمرین می‌توانید در آب‌های تالاب کایک‌سواری کنید. سرعت حرکت هم به پاروزدن خودتان بستگی دارد. می‌توانید ساعتی را به آرامی در این آب‌ها پارو بزنید و از دیدن بخش‌های شگفت‌انگیز تالاب غرق در لذت بشوید.
ماهیگیری در تالاب انزلی
اگر اهل ماهیگیری هستید، در این تالاب شرایطش مهیاست. ساعتی را کنار تالاب بگذرانید و‌شانستان را امتحان کنید؛ البته یادتان نرود که وسایل لازم برای ماهیگیری را فراموش نکنید؛ زیرا در نزدیکی تالاب این وسایل را اجاره نمی‌دهند. ماهیگیری هم فصل مخصوص خودش را هم دارد. فصل‌های تخم‌ریزی برای ماهیگیری مناسب نیستند.
عکاسی در مرداب انزلی
عکاسی از طبیعت از آن دسته تفریحاتی است که هر لحظه‌اش حس‌وحال خوبی را به شما می‌دهد. تالاب انزلی لوکیشن محبوب عکاس‌ها است. خیلی از عکاس‌های حرفه‌ای در زمان شکوفایی نیلوفر‌های آبی به این تالاب می‌روند. آن‌ها زیباترین عکس‌ها را از گل‌های شناور مرداب انزلی ثبت می‌کنند. گردشگر‌ها هم مشتاقند تا در بین گل‌ها عکس‌های یادگاری بگیرند.
اگر شما هم دستی بر این حرفه دارید، یک بار امتحانش کنید. این تالاب و جزئیاتش سوژه مناسبی برای عکس‌های نشنال جئوگرافیک می‌شود. اگر تجهیزاتتان کامل است، عکس‌های هوایی را فراموش نکنید.
پرنده‌نگری در تالاب انزلی
گشت‌وگذار در مرداب انزلی با تماشای پرنده‌ها لذت‌بخش می‌شود. کودکان هم برای دیدن پرنده‌ها مشتاقند. کافی است دوربینی شکاری همراهتان باشد تا به‌راحتی آن‌ها را ببینید. بد نیست کمی به تماشای نمایش پرواز مرغابی‌ها بنشینید. اگر برایشان دانه هم بریزید، در اطرأفتان جمع می‌شوند.
پیک‌نیک در مرداب انزلی
تفریح و خوشگذرانی در طبیعت از آن تجربه‌های ناب است. جایی مناسب را در اطراف تالاب انتخاب کنید و زیراندازی پهن کنید. این منظره تماشایی با یک لیوان چای تازه‌دم و خوش‌عطر گیلان روحتان را تازه می‌کند.
جاذبه‌های گردشگری نزدیک به تالاب انزلی
بهتر است قبل از سفر نگاهی به راهنمای سفر بندر انزلی بیندازید. این شهر تماشایی پر از جاذبه‌های طبیعی و چشمگیر است. برای بازدید از تالاب که رفتید، سری هم به دیگر جاهای دیدنی اطراف رشت بزنید.
اسکله چوبی آبکنار
یکی از تماشایی‌ترین بخش‌ها در نزدیکی مرداب، اسکله چوبی آبکنار است. این پل چوبی تا بخش‌های عمیق تالاب ادامه دارد. روی این پل قدمی بزنید و هوایی تازه کنید. تماشای غروب مرداب از روی این پل هم تماشایی است.
زیستگاه حیات‌وحش سکله
از دیگر منطقه‌های تالابی در نزدیکی مرداب بزرگ انزلی، زیستگاه سکله است. این منطقه تا صومعه سرا فاصله زیادی ندارد. هر ساله با تجمع پرنده‌ها در پناهگاه سکله، گردشگر‌ها هم راهی این منطقه می‌شوند. به همین خاطر امکانات رفاهی خوبی را مثل رستوران، اقامتگاه‌های چوبی و اسکله قایق‌سواری برای گردشگر‌ها فراهم کرده‌اند.
منطقه حفاظت‌شده سیاه کشیم
سیاه کشیم زیستگاهی طبیعی برای جانوران و گیاهان است که می‌توانید در نزدیکی صومعه سرا پیدایش کنید. این تالاب در جنوب غربی تالاب بزرگ انزلی است. وجود گیاه‌های مختلف در این تالاب، شرایط را برای زندگی انواع پرنده‌ها هم مهیا می‌کند. به همین خاطر هر سال تعداد زیادی از پرنده‌ها به طرف این تالاب می‌روند و زمستان را در آنجا می‌گذرانند.
منطقه حفاظت‌شده سرخانکل
تالاب بزرگ انزلی بخش‌های مختلفی دارد. منطقه محافظت‌شده سرخانکل بخش دیگری از این مجموعه است که آبزیان بسیاری در آن رشد می‌کنند. زمانی که برای تماشای نیلوفر‌های آبی می‌روید، باید از این منطقه بگذرید؛ اما رفت‌وآمد بی‌رویه قایق‌ها آلودگی زیادی را به این منطقه وارد می‌کند و اکوسیستمش را تغییر می‌دهد.
بهترین زمان سفر به تالاب انزلی
از آنجایی که انزلی دارای تابستان‌های گرم و شرجی می‌باشد بهترین فصل برای بازدید از این مرداب را در فصل بهار و پاییز است. البته بهترین زمان بازدید از این تالاب ارزشمند، کاملاً بستگی به علایق شما دارد. اگر می‌خواهید از گل‌های مردابی عکس بگیرید بهتر است در فصل بهار به خصوص در اواخر خرداد ماه به دیدن تالاب بروید زیرا در زمستان خبری از گل‌های اسرار‌آمیز نیلوفر‌آبی نیست.
اگر به پرنده نگری علاقه دارید، در فصل زمستان و اوایل بهار به سمت تالاب انزلی بروید تا بتوانید به تماشای پرندگان مهاجر بنشینید. هوا در فصول پاییز و زمستان، مطبوع و ملایم است اما اثری از لاله‌های مردابی در تالاب دیده نمی‌شود.
ساعت دسترسی به این تالاب ۲۴ ساعته و مدت زمان پیشنهادی برای بازدید هم ۲ الی ۳ ساعت است، که روز و شب هرکدام زیبایی‌های خودش را دارد.
مسیر دسترسی به تالاب انزلی
بندر انزلی، واقع در استان گیلان، یکی از بهترین مقاصد گردشگری در شمال کشور است که هر سال، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری زیبا و طبیعت بکر و منحصربه فرد، به آن سفر می‌کنند. این شهر، بزرگترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای مازندران است و پرباران‌ترین شهر ایران به شمار می‌آید.
یکی از جاهای دیدنی شهر بندر انزلی، تالاب یا مرداب انزلی است تالابی بین‌المللی در جنوب غربی سواحل دریای خزر. تالاب انزلی در جنوب غربی شهرستان بندر انزلی و در فاصله حدود ۴۰ دقیقه‌ای از شهر رشت قرار گرفته است.
مشکلات زیست محیطی تالاب انزلی
مشکل مهم تالاب انزلی آلودگی روز افزون آب آن است. چرا که تقریباً فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن یا به داخل رودخانه‌هایی که به تالاب میریزند سر ازیر می‌شوند.
طبق نظر مؤسسهٔ استاندارد در صورتی که مقدار آمونیاک از ۵ درصد بیشتر و زباله‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگترین زایشگاه و پرورش انواع ماهی فلس دار از جمله ماهی سفید به شمار می‌رفت باقی ماندهٔ منابع آبزی مرداب هم در معرض خطر انهدام قطعی قرار خواهد گرفت.
از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هم چنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از «اراضی حاشیه تالاب» به زمین‌های کشاورزی است.
در همین حال فاضلاب گوهر رود و زرجوب بعد از ریخته شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می‌شود که وضعیت آلودگی تالاب را تشدید می‌کند.
در فروردین سال ۱۳۹۴، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گیلان، از کاهش عمق این تالاب به کمتر از ۱ متر خبر داد و دلیل آن را ورود سالانه، ۲۵۰ هزار متر مکعب، رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن محل وارد می‌شود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می‌کند. در سال ۱۴۰۰ هم وضعیت تالاب انزلی به علت آتش سوزی بحرانی شد.
گیاه آزولا، سنبل آبی یا ارکیده آبی، گیاهی آبزی در مناطق گرمسیری و زیر گرمسیری آمریکای جنوبی به خصوص حوزه آمازون است که در آب‌های شیرین زندگی می‌کند. این گیاه دارای برگ‌های ضخیم، براق و تخم مرغی شکل ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متری است که در طول چند سال گذشته به جان تالاب‌ها و رودخانه‌های گیلان به خصوص تالاب بین‌المللی انزلی افتاده است.
گیاه آزولا در سال ۱۳۶۳ توسط سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و سازمان کشاورزی با هدف تولید علوفه برای دام و طیور و تهیه کود سبز برای مزارع برنج در استان گیلان کشت شد و کم کم راه خود را به تالاب انزلی پیدا کرد. این گیاه، تمام سطح تالاب را می‌پوشاند و مانع از رسیدن نور و اکسیژن به جانداران می‌شود.
آزولا یکی از ۱۰ گونه گیاهان مهاجم دنیا است که پس از ورود به اکوسیستم آبی، ظرف مدت دو هفته جمعیت خود را دو برابر می‌کند و یک بوته آن با ۲۰ گل، قابلیت تولید سه هزار دانه را دارد. دانه‌هایی که هر کدام، بین پنج تا ۲۷ سال زنده می‌مانند.
گیاه آزولا همان فرش سبز رنگی است که گردشگران در سال‌های اخیر در تالاب‌های استان گیلان با آن رو به رو می‌شوند و آن را زیبا می‌یابند. اما باید بدانید که این گیاه، قاتل خاموش طبیعت زیبای استان گیلان است.
همیاری فعالان محیط زیست و دستگاه‌های اجرایی و استفاده از تجهیزات و ادوات و نیروی انسانی بسیار با صرف هزینه‌های گزاف در سال ۱۳۹۴، منجر به پاک‌سازی این گیاه مهاجم از اکثر نقاط آلوده گیلان شد، اما متأسفانه بیتوجهی به پالایش فصلی محدوده پاک‌سازی شده، سبب شد تا پس از چند سال، این گیاه مهاجم، راه خود را دوباره به بیشتر تالاب‌ها و رود خانه‌های گیلان و حتی سواحل خزر باز کند.
اقدامات حفاظتی از تالاب انزلی
بنا به درخواست دولت ایران، آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن، پشتیبانی خود را در اجرای پروژه‌های مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکو سیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی، آغاز کرد. بر اساس نتایج فاز اول پروژه که با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان به انجام رسید، دولت ایران برای فاز دوم پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی از دولت ژاپن درخواست همکاری نمود.
از دستاورد‌های فاز اول پروژه می‌توان به تأسیس کمیته مدیریت تالاب انزلی، تهیه طرح اجرایی طبیعت گردی و تهیهٔ نقشهٔ منطقه‌بندی اشاره نمود. فاز دوم پروژه که از اردیبهشت ماه، سال ۱۳۹۳ آغاز شده و به مدت پنج سال به طول خواهد انجامید، هدف دستیابی به نظام مدیریت فراگیر تالاب انزلی را از طریق دخیل نمودن تأثیرگذار دستگاه‌های ذی ربط دنبال می‌کند. تالاب انزلی با تالاب کوشیرو در پارک ملی کوشیرو شیتسوگن رابطه همکاری دارد.
تالاب انزلی، واقع در کرانه دریای خزر، از نظر بین‌المللی به عنوان زیستگاهی برای پرندگان مهاجر به شمار می‌رود. این تالاب در ژوئن ۱۹۷۵ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و به دلیل گستره‌ای از فعالیت‌های انسانی مورد تخریب قرار گرفت و در سال ۱۹۹۳ به عنوان تالابی که نیازمند احیاست در فهرست مونترو به ثبت رسید.
با این شرایط، و بنا به درخواست دولت ایران، آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن پشتیبانی خود را در اجرای پروژه‌های مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکو سیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکو لوژیک تالاب انزلی آغاز کرد.
بر اساس دست یافت‌های فاز یک پروژه که با همکاری دستگاه‌های ذی ربط با محوریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان به انجام رسید، دولت ایران برای فاز دوم پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی از دولت ژاپن درخواست همکاری نمود. از دستاورد‌های فاز اول پروژه می‌توان به تأسیس کمیته مدیریت تالاب انزلی، تهیه طرح اجرایی اکو توریسم و تهیه نقشه منطقه‌بندی اشاره نمود.
فاز دوم پروژه که از اردیبهشت ماه، سال ۱۳۹۳ آغاز شده و به مدت پنج سال به طول خواهد انجامید، هدف دستیابی به نظام مدیریت فراگیر تالاب انزلی را از طریق دخیل نمودن تأثیرگذار دستگاه‌های ذی ربط دنبال می‌کند.
امید می‌رود که با توجه بیشتر مسئولان، تالاب انزلی جانی تازه بگیرد و دوباره تبدیل به محلی امن برای پرندگان و آبزیان شود. در انتها از شما گردشگر مسئول نیز تقاضا داریم که در سفر به تالاب انزلی که یکی از جاهای دیدنی گیلان می‌باشد، با نریختن زباله، مسئولیت خود را در قبال محافظت از تالاب انجام دهید تا نسل‌های بعدی نیز بتوانند از تماشای تالاب انزلی لذت ببرند.
جمع‌بندی
شهرستان بندر انزلی یکی از شهرهای پرجاذبه از استان گیلان می‌باشد و یکی از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری که در این مقاله می‌خواهیم با آن آشنا شویم تالاب انزلی است. بندر انزلی از شهرهای قدیمی این استان بوده و به لحاظ جغرافیایی در منطقه بسیار خوبی قرار گرفته است و دارای ساحلی زیبا و مراتع سر سبز می‌باشد و به همین دلیل گردشگران زیادی در تمام طول سال راهی این منطقه می‌شوند.
تالاب‌ها با ویژگی‌های مختص خود معمولاً به نقاطی مبدل شده‌اند که عده‌ی زیادی از مردم توجه ویژه‌ای به آن‌ها دارند. این مناطق شامل آب بندان‌ها، خلاش‌ها، مرداب‌ها و لشاب‌ها و… می‌شوند. ایران با وجود تالاب‌های فراوان خود که هر کدام ویژگی‌های مربوط به خود را دارند، به یکی از نقاطی از دنیا تبدیل شده که گردشگران زیادی را به این مناطق می‌کشاند.
یکی از این تالاب‌ها، تالاب انزلی می‌باشد که جز جاهای دیدنی استان گیلان است. همان طور که گفته شد یکی از شهرهای توریست‌پذیر گیلان که دارای تالاب‌های زیبایی می‌باشد، بندر انزلی است.
در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی جامع و کامل تالاب انزلی و دیدنی‌های آن پرداخته‌ایم. امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.
