توسط : سنندج یکی از زیباترین شهرهای شمال غرب ایران است که به دلیل جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان، هر ساله میزبان گردشگران زیادی از سراسر ایران می‌باشد. شهر سنندج در دوران صفوی بسیار مورد توجه بوده است، در این دوران هنرمندان زیادی از اصفهان در سنندج حضور پیدا کرده و سبک معماری اصفهانی در سنندج گسترش پیدا کرد.
عمارت خسرو آباد سنندج یکی از مهم‌ترین بنا‌های شهر سنندج و از شاخص‌ترین آثار مربوط به دوران قاجار است که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است. برای رفتن به عمارت خسرو آباد مسیر‌های مختلفی وجود دارد. راحت‌ترین مسیر رفتن از میدان آزادی به خیابان مردوخ جنوبی است. بلوار خندق در این خیابان قرار دارد و عمارت خسرو آباد در انتهای بلوار قرار گرفته‌است.
در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی کامل عمارت خسرو آباد استان سنندج خواهیم پرداخت.
عمارت خسروآباد
به خانه‌های بسیار بزرگ با کاربری مسکونی عمارت می‌گویند. از آنجا که از دیرباز فرهنگ اعیانی‌نشینی در ایران رواج داشته است، عمارت‌ها به‌عنوان نماد این نوع زندگی همواره در ایران ساخته می‌شد.
در ساخت عمارت‌ها از سبک خاصی تأثیر گرفته شده است که ما امروزه آن را ایرانی مینامیم. همچنین به‌دلیل تفاوت‌های فرهنگی زیادی که پس از ورود اسلام در کشور حاکم شد، سبک معماری عمارت‌ها در دوران پیش از اسلام با دوران پس از آن بسیار تفاوت دارد؛ اما با این وجود به‌خوبی می‌توان روح ایرانی را در آن‌ها مشاهده کرد.
ویژگی بارز اغلب این عمارت‌ها قرارگیری بنای اصلی در میان باغی بزرگ است. عمارت خسروآباد یکی از ده‌ها عمارت زیبای ایرانی است که به شماره ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و امروزه از جاهای دیدنی سنندج به شمار می‌رود.
بخش‌های زیادی از عمارت خسروآباد بازسازی شده است و امروزه در تملک سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار داد. از این‌رو امکان دیدن بخش‌های زیادی از این مجموعه برای عموم امکان‌پذیر است.
تاریخچه عمارت خسروآباد
تاریخ پرفراز و نشیب ایران زمین همواره در خود اتفاقات و رویداد‌های جالب و شگفت‌انگیزی را داشته که تنها با سفر و مطالعه می‌توان از این وقایع دیرینه با خبر شد. کشور عزیزمان از آب و هوایی خاص برخوردار است که می‌توان در فصول مختلف به جای جای آن سفر کرد. هر شهری در فصلی خاص نمایی دیدنی و منحصر به فرد دارد که هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کند.
سفر خود را با خرید بلیط اتوبوس سنندج آغاز کرده و با گشت و‌گذار در این دیار پر از مهر و صفا و دیرینگی، اوقات فراموش نشدنی را برای خود و خانواده‌تان فراهم‌آورید. عمارت خسرو آباد با قدمتی بالغ بر ۱۸۰ سال در دل شهر سنندج خودنمایی می‌کند
این بنا در سال ۱۲۲۳ هجری قمری و به دستور حاکم وقت سنندج، امان الله خان اردلان ساخته شد. مساحت بنا ۶۰۰۰ متر بوده است، و عمارت قصر که در قسمت شرقی باغ قرار گرفته را مربوط به دوران زندیه می‌دانند.
خسرو آباد یک بنای تشریفاتی به منظور برگزاری مراسمات خاصی همچون پذیرایی از شاه یا اشراف زادگان بوده که مراسم ازدواج دختر فتحعلی شاه با پسر‌امان الله خان نیز در آن برپا شد. از سویی دیگر برخی جلسات سیاسی و نظامی را نیز در این مکان برگزار کرده و به عنوان مقر حکومتی استفاده می‌شده است.
کتیبه‌ای که در عمارت خسرو آباد موجود است نام فتحعلی شاه قاجار و‌امان الله خان اردلان را در کنار هم به سال ۱۲۲۳ آورده که بیانگر روابط حسنه بین این دو است. بنا، باغ و قصر همگی به عنوان بزرگترین سازه حکومتی استان کردستان به شمار می‌رود. در سال ۱۲۷۵ ناصرالدین شاه قاجار به سنندج سفر نمود و مدت یک ماه را در این عمارت گذراند و در کنار والی وقت کردستان به تفرج و شکار پرداخت.
در سال ۱۳۱۷ هجری قمری علی اکبر خان شرف الملک از نوادگان‌امان الله خان اردلان، عمارت خسرو آباد را به میرزا صادق خان اعزازالملک فروخت، و به مدت ۵۰ سال خاندان بزرگ صادق وزیری در این بنا به زندگی پرداختند و ساختمان‌های دیگری را در قسمت‌های شرقی، شمالی، و جنوب شرقی عمارت به آن افزودند.
نکته جالب دیگر این است که شیوه‌های مختلفی در ساخت ساختمان‌ها به کار بردند. در بخش‌های الحاقی معماری دوران قاجار و پهلوی به وضوح دیده شده و قسمت‌های زیادی از باغ را نیز به سازه‌های مسکونی اختصاص داده‌اند. طی سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۹ کار مرمت و بازسازی بنا به صورت جدی انجام پذیرفت و در رده آثار ملی قرار گرفت.
معماری عمارت خسرو آباد
عمارت خسرو آباد به دو بخش اصلی قصر و باغ تقسیم می‌شود، و در زمینی به مساحت ۶۰۰۰ متر مربع احداث گردیده است. قصر در بخش شرقی باغ قرار دارد که بنایی مجلل و کاملاً اشرافی به شمار می‌رود.
در ورودی قصر ایوانی با ستون‌های متعدد به چشم می‌خورد که بر اثر گذر زمان و شرایط آب و هوایی نسبتاً تخریب شده است، در قسمت‌های اطراف باغ در گذشته خندق‌هایی حفر کرده بودن که امروزه دیگر از آن‌ها خبری نیست، اما اگر به ساختمان‌های اطراف عمارت بنگرید، اختلاف سطح‌ها را بعینه مشاهده خواهید کرد که همگی بیانگر وجود خندق‌ها است.
ایوان‌های ستون دار به شکلی ماهرانه در تمام صحن‌های عمارت ساخته شده و در بخش خارجی اتاق‌های دربان‌ها و غلامان و حمام قرار گرفته است. از نوع مصالح به کار رفته در ساخت بنای قصر، آشپزخانه، اسطبل، حمام و دیوار‌های احاطه‌کننده این قسمت‌ها، نشان می‌دهد که همگی در یک سال به صورت هم زمان احداث گردیده‌اند.
البته نا گفته نماند که بعد از‌امان الله خان قسمت‌هایی که به عمارت افزوده شدند، به منظور استفاده مشخصی بوده و کاربرد ویژه‌ای داشته‌اند. ارسی‌هایی که در بخش قصر و قسمت شرقی عمارت وجود دارند، کاملاً باهم متفاوتند. بخش غربی برای نما از آجر استفاده شده اما در بخش شرقی گچبری‌های زیبا در ایجاد جلوه‌ای بی‌نظیر به کار گرفته شده‌اند.
در مقابل درب ورودی حوضی تماشایی قراردارد، که با آب قناتی که از چشمه‌های کوه آبیدر سرچشمه می‌گیرد پر می‌شود، و با چهار درخت گردو احاطه گردیده است. در طبقه سوم عمارت حوضی نسبتاً کوچک با فواره‌ایی سنگی ساخته شده که زیبایی ایوان را دو برابر می‌کند. ساخت بنا برای زندگی و حکمرانی خاندان اردلان در سنندج ساخته شده و تمام ویژگی‌های یک عمارت اشرافی را داراست.
بخش‌های مختلف عمارت خسرو آباد
عمارت خسرو آباد از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. درب اصلی این عمارت از تنه‌های درخت گردو و به سبک دروازه‌های قلعه‌های حکومتی ساخته شده است. متأسفانه طاق سردر در گذر زمان تخریب شده است.
هشتی
پس از در اصلی هشتی قرار دارد، هشتی عمارت خسرو آباد شامل ۴ مدخل ورودی، سقف گنبدی شکل و ستون نما‌هایی زیبا است که با گچ بری تزئین شده‌اند.
حیاط
حیاط عمارت خسروآباد برخلاف عمارت‌های دیگر توسط دالان به هشتی متصل نشده است، بلکه بلافاصله بعد از هشتی قرار دارد. حوضی بزرگ و چلیپایی شکلی در مرکز حیاط قرار دارد که اطرافش با درختان انبوه احاطه شده است. گفته می‌شود آب این حوض از قنات آبیدر تأمین می‌شود.
قصر خسرویه
قصر خسرویه مهم‌ترین ساختمان عمارت خسرو آباد است و در ضلع غربی ساختمان قرار دارد. پس از طی ۱۷ پله سنگی به قصر خسرویه می‌رسید. این قصر ۳ طبقه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است.
طبقه دوم این قصر زیبا دارای یک حوض خانه جذاب است. سقف این فضای حوض خانه‌ای شکل، گنبدی شکل است و آب نمایی از سنگ، در مرکز آن قرار دارد. در اطراف حوض خانه اتاق‌هایی بزرگ قرار دارند که همه آن‌ها دارای ایوان ستون‌دار هستند.
با طی کردن پله‌های چوبی به طبقه سوم و اتاقی می‌رسید که در دو طرفش راهرو قرار دارد. جالب است بدانید از بالکن این اتاق برای نجوم استفاده می‌شده و به همین دلیل به بالکن نجم آباد شهرت پیدا کرده است.
عمارت سردر
عمارت سردر در ضلع شرقی مجموعه قرار دارد. عمارت سردر یک عمارت دو طبقه است که در دو طرف ورودی آن دو راه پله‌ی متقارن قرار دارد. ساخت این عمارت به نوه‌ی خسرو خان نسبت داده می‌شود. یکی از جذابیت‌های این عمارت، ایوان سرتاسری آن است که به غلام گردش معروف است. در طبقه دوم عمارت سردر، تالار ستون دار یا تالار اصلی قرار دارد که به عنوان مهمان خانه استفاده می‌شده است.
عمارت خسرو آباد و جاهای دیدنی نزدیک به آن
جاهای دیدنی سنندج کم نیست. دیدن تک‌تک آن‌ها به زمان احتیاج دارد. منتها این اصلاً بهانه خوبی نیست برای اینکه قیدش را بزنید.
مجموعه تفریحی پارک آبیدر سنندج
طبیعت، چه جنگل باشد و چه پارک، طبیعت است و گشتن در آن لطف خودش را دارد. این شامل مجموعه تفریحی پارک آبیدر هم می‌شود. اسم این پارک را از چشمه‌های پر آب و زیبایش گرفته‌اند، چشمه‌هایی زلال. پارک آبیدر کوهستانی بکر است و از بالای آن می‌شود شهر سنندج را تماشا کرد. یکی از جاذبه‌های پارک آبیدر سینمای روباز آن است که اگر فیلم‌باز باشید از آن نمی‌گذرید.
بازار سنندج
اگر هم هوای تاریخ به سر دارید و هم هوای خرید، بهترین گزینه بازار سنندج است. این بازار بافتی تاریخی اما رونقی امروزی دارد. جان می‌دهد برای خرید سوغاتی. معماری‌اش را هم از میدان نقش جهان اصفهان الهام گرفته‌اند؛ پس قرار است با یک اثر هنری هم روبه‌رو شوید.
حمام شیشه‌ای
اسم این حمام کمی عجیب به نظر می‌رسد. در معماری تاریخی ایران، حمام با شیشه جور درنمی‌آید؛ اما قضیه چیز دیگری است. این حمام به‌خاطر شیشه‌های رنگی و تزیینی‌اش معروف است. حمام شیشه‌ای کاشی‌کاری‌های زیبا و تزیین‌های خیره‌کننده‌ای دارد.
عمارت آصف
قدمت عمارت آصف یا خانه کرد به دوره صفویان برمی‌گردد؛ البته در دوره قاجار و پهلوی هم بخش‌هایی را به عمارت اضافه کرده‌اند. این عمارت یک بنای تاریخی صرف نیست و از آن به‌عنوان موزه مردم‌شناسی استفاده می‌شود؛ موزه‌ای که فرهنگ غنی و اصالت مردم کرد را نشان می‌دهد.
در موزه آصف سنندج سردیس مشاهیر بزرگ، زیورآلات قدیمی کردی و مشاغل مختلف گذشتگان به نمایش در آمده است. به‌راحتی می‌توانید با سرزدن به موزه مردم‌شناسی آصف با فرهنگ کرد‌های دلیر و مهربانمان آشنا بشوید.
عمارت وکیل
احتمالاً کلمه «وکیل» ذهن شما را هم به‌سمت سلسله زندیه می‌برد که بی‌راه نیست. این عمارت را برای خاندان وکیل در دوره زندیه ساخته‌اند. منتها آن را در دوره‌های مختلف بازسازی و بخش‌هایی هم به آن اضافه کرده‌اند. معماری و آجرکاری این عمارت کم‌نظیر است و حتماً لنز دوربینتان را به وجد می‌آورد.
عمارت خسروآباد کجاست؟
عمارت خسروآباد از خانه‌های تاریخی و مکان‌های دیدنی استان کردستان است و در سنندج، بلوار خسروآباد (شبلی) قرار دارد.
برای دسترسی به این مکان، از ورودی شهر (میدان ۱۲ فروردین) به‌سمت غرب حرکت کنید. پس از طی حدود ۶۰۰ متر و گردش به‌سمت راست، وارد بلوار کردستان خواهید شد. از آنجا حدود دو کیلومتر طی کنید و در اولین میدان، با گردش به‌سمت چپ وارد خیابان مستوره اردلان شوید. حدود ۷۰۰ متر دیگر را طی کنید و با ورود و عبور از خیابان کشاورز، وارد خیابان خانقاه شوید. از اینجا باید حدود ۲۰۰ متر را طی کنید تا به عمارت خسروآباد برسید.
جمع‌بندی
در گوشه گوشه کشور عزیزمان ایران می‌توان آثار دیدنی و باستانی ارزشمندی را یافت که نشان از قدمت دور و دراز این خطه دارند. یکی از استان‌های مهم کشور کردستان نام دارد که علاوه بر طبیعت مثال زدنی دارای آثار تاریخی گرانب‌هایی نیز است. عمارت خسرو آباد سنندج ازجمله جاهای دیدنی کردستان می‌باشد که به سبب قدمت طولانی و معماری زیبا و منحصر به فرد از ارزش و اهمیت به سزایی برخوردار است.
در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی کامل و جامع عمارت خسرو آباد پرداخته‌ایم. امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.
