معرفی مقبره تیموری شیروان

یکی از استان های که از زمان قدیم برای حکومت های مختلف ایران حائز اهمیت بوده استان خراسان شمالی بوده است. این استان از زمان قدیم به دلیل اینکه توجه خاصی که حاکمان به آن جا داشتند مملو از مکان ها و مجموعه های تاریخی و گردشگری می باشد یکی از این مکان ها مقبره تیموری می باشد.

همانطور که گفته شد مقبره چهار طاقی تیموری یکی از مکان های مهم تاریخی این استان محسوب می شود که هر ساله گردشگران و توریست های زیادی را به خود مجذوب می کند و جز آثار تاریخی ملی ایران به شمار می رود.

این بنا به دلیلی اینکه شکل ظاهری آن هشت ضلعی است شباهت خیلی زیادی به مقبره دارد. در این مقاله از وب سایت گردیشه به معرفی مقبره تیموری شیروان پرداخته ایم.

مقبره تیموری شیروان

بسیاری از مردم معتقد هستند که این مقبره متعلق به امیر تیمور بوده است و علت این را تاریخی می دانند که در سنگ نوشته قبری که در آن وجود دارد نوشته شده است، این مقبره در سال ۷۵۸ هجری قمری یعنی در زمان حاکمیت تیمور ساخته شده است.

نکته ای که شاید برای شما جالب باشد این سنگ قبر که در مرکز مقبره تیموری واقع شده که جنس آن از سنگ سیاه رنگ مرغوب ساخته شده است. به علت فرسایش های زیادی که طی این سال ها بر روی سنگ قبر اثر گذاشته هیچ نوشته ای روی این سنگ قبر باقی نمانده است و همگی از بین رفته اند و تنها چیزی که کاوشگران ما توانسته اند آن را به سختی بخوانند این است که نام عید خواجه روی آن حک شده بوده است.

با مراجعه کردن به کتب تاریخی و منابع عصر تیموری می توان فهمید که عید خواجه نام یکی از سرداران بزرگ و حاکمان معروف دوره تیموری بوده است. به نظر می رسد عید خواجه حاکم آن زمان منطقه خراسان بوده که در این مقبره به خاک سپرده شده است و این مقبره چهار طاق تیموری متعلق به ایشان می باشد.

بعضی از معمرین، مقبره تیموری را به شیخ تیمور نسبت می‌دهند که نمی‌تواند مورد قبول باشد، زیرا طبق وقف نامه ای که در مقبره موجود است، امام زاده حمزه رضا (ع) به تاریخ شهر ذیقعده الحرام سنه ۱۰۴۵ هـ.ق. که با خط بسیار زیبایی نگاشته شده‌است که:

واقف املاک، شخصی به نام امیر محمد شیخ تیموری، پسر شیخ حسن تیموری از عقبه میر درویش حسن زیارتی، متولی و خادم امام زاده حمزه رضا (ع) ذکر شده که بیش از ۲۰ نفر از بزرگان و معتمدان محلی وقت آن موقع، زیر این وقف نامه با ارزش را امضاء و مهر کرده‌اند.

البته این احتمال وجوددارد که جنازه میردرویش حسن ،جد بزرگ شیخ تیمور را داخل مقبره تیموری دفن کرده باشند. البته برخی دیگر از محققان معتقد اند که این بنا مربوط به دوره شاهرخ میرزا پسر تیمور می دانند اما منبعی که بتواند نظر دوم را اثبات کند وجود ندارد و فقط در بین مردم بومی این منطقه از زمان قدیم تا حال گفته شده و به دست ما رسیده است.

به‌طور کلی این بنا دارای تاریخ مشخصی نیست و نظرات در مورد آن بسیار متفاوت است. این بنای چهار طاقی یک سردابه معروفی دارد که در عمق ۱.۵ متری سطح زمین فعلی قرار دارد که گمان می شده است عمق این سردابه در قدیم کمی بیشتر از حال بوده.

نظرات دیگری که در باره این بنای تاریخی مطرح است این است که ساخت انواع سردابه های معروفی که در حال حاضر برای ما باقی مانده اس بیشتر از زمان ایلخانان ساخنه شده و به دست ما رسیده و برخی می گویند که این بنا از زمان دوره ایلخانان ساخته شده و متعلق به آن دوره است.

معماری مقبره تیموری

این بنای تاریخی از معماری منحصر به فردی برخوردار است که جز آثار تاریخی استان خراسان شمالی محسوب می شود. این بنا دارای ویژگی های آرامگاهی می باشد، اگر چه در سنگ قبر موجود در مقبره تاریخی برای این اثر ذکر شده است اما به گفته محققین تاریخی دقیقی برای این مکان تاریخی نمی توان در نظر گرفت.

حتی در متون و منابع تاریخی از زمان ایلخانان و تیموری برای زمان و ساخت این بنا تاریخ دقیق ذکر نشده است. ناگفته نماند که بخش های کمی از این کتیبه باقی مانده و بخش های مهم  دیگر این کتیبه و سنگ بنای این مقبره از محل اصلی به سرقت رفته و در دست قرار ندارد.

ساختمان این چهارطاقی تیموری خشتی و نمای بیرونی آن هشت‌ضلعی و «طاق‌نماهایی» با پوشش جناقی و آجرچینی خفته راسته که در قسمت ساقه گنبد تزیین‌شده است که فضای درونی آن دارای اندود گچی است.

این هشت‌ضلعی به‌گونه‌ای است که اضلاعی که درگاه ورودی به داخل آرامگاه دارد، نزدیک به ۶ متر و دیگر اضلاع ۴ متر و ۲۰ سانتی‌متر طول دارند و بخش بالایی بنا قوسی‌شکل ساخته‌شده است که در زیر و بالای درها، نورگیرهایی به پهنای درها دیده می‌شود.

بنا دارای گنبدی است که بلندای آن از بخش بالایی بنا ۲ متر و ۵۰ سانت و تا زیر گنبد ۴ متر و ۲۰ سانتی‌متر است. بالای سردرها دور تا دور به رنگ فیروزه‌ای گچ‌بری و کتیبه‌ای ایجاد شده که از نقوش اسلیمی در این بنا هم استفاده شده است.

درهای ورودی مقبره هر کدام ارتفاعات مختلفی دارند بعضی از آنها ۲۱ متر و برخی دیگر به ۴۰ متر هم می رسند و در قسمت زیرین و بالای درها نورگیرهای بزرگی ساخته شده است. در قسمت فوقانی این بنای تیموری با قوس های منحصر به فرد و کاملا معماری شده طراحی شده است.

طبق گفته باستان شناسان این بنا متعلق به یک سردار معروف به نام امیر تیموری گورکانی بوده است که خودش هم در این مقبره به خاک سپرده شده و سنگ قبرش دارای نقش و نگاره های رنگی بوده که متاسفانه سال های پیش این سنگ دزدیده شده است.

یکی دیگر از مکان هایی که شاید برای گردشگران جالب باشد این است که در ضلع شمالی این مقبره تیموری، مقبره امام زاده حمزه رضا (ع) قرار دارد که همچنین این مکان تاریخی را به یک مکان مذهبی هم تبدیل کرده است.

مقبره امام زاده حمزه (ع) از یک سردابه بسیار بزرگ برخوردار است که سقف آن به علت مواد نامرغوب کاملا از بین رفته و فرو ریخته است. مقبره تیموری شیروان در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی مرمت شده و با عملیات های مختلف از جمله بند کشی و استفاده از مصالحی نظیر خاک و گچ به باز سازی آن پرداخته شد.

اما متاسفانه آثار تاریخی این مقبره مانند، گچبری های زیبا و خیره کننده و همچنین کتیبه های نفیس تخریب شده و بیشتر قسمت های آن با پوششی سیاه رنگ احاطه شده است. آرامگاه چهار طاقی یکی از جاذبه های تاریخی شهر شیروان و استان خراسان شمالی است که در ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ و با شماره ثبت ۴۸۰۸ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده است.

موقعیت مقبره تیموری

این مقبره تاریخی و منحصر به فرد در استان خراسان شمالی قرار دارد و یکی از آثار این استان محسوب می شود. مقبره چهارطاقی که از جاهای دیدنی شیروان است، در ۶ کیلومتری شهر شیروان و ۳ کیلومتری جاده آسفالته، در مجاورت روستای زیارت این بنا قرار دارد. مقبره تیموری شیروان، در زیر بنای خود، دارای نقب‌هایی به طرفین است که این نقب‌ها وسعت بسیاری را در برمی‌گیرد.

 جمع بندی

مکان های دیدنی خراسان شمالی بسیار زیاد می باشد که فقط یکی از این مکان های گردشگری مقبره تیموری شیروان است. اگر از دیدن مکان های تاریخی و مذهبی لذت می برید پیشنهاد وب سایت گردیشه مقبره تیموری واقع در استان خراسان شمالی، شهر شیروان است.

امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده باشید.